De SS Tjisalak: Nederlandse bemanning gruwelijk vermoord
Na de bezetting van Nederland en Indonesië gaat de strijd op zee door. Duitse en Japanse onderzeeboten speuren het water af op zoek naar geallieerde schepen. Deze schepen worden deels bemand door Nederlands koopvaardijpersoneel. Zo ook op de SS Tjisalak. Het schip wordt op 26 maart 1944 in de Indische Oceaan geraakt door een Japanse torpedo, en zinkt. De bemanning wacht een gruwelijk lot.
Het vrachtpassagiersschip SS Tjisalak tijdens haar proeftocht in 1917
Onschuldige lading
De SS Tjisalak vertrekt op 7 maart 1944 vanuit Melbourne met een lading meel en 103 opvarenden naar Colombo. De bemanning is internationaal: de officieren en kanonniers zijn Nederlands, de rest is Chinees, Brits of Indonesisch. Ook zijn er Australische passagiers aan boord.
Op 26 maart wordt het schip aangevallen door de Japanse onderzeeboot I-8. Na de torpedoinslag gaat één van de Australische passagiers met het schip ten onder, de rest van de opvarenden brengt zichzelf in veiligheid op de sloepen. Maar dan komt de onderzeeboot aan het oppervlakte en dwingt de 102 overlevenden over te stappen. Ze moeten zich verzamelen op het dek van de onderzeeboot.
"We werden gedwongen gehurkt op het voor- en achterdek plaats te nemen. Eén voor één moesten we naar de punt van de duikboot lopen. Vervolgens werd iedereen neergeschoten of onthoofd en in zee gegooid."
Interview 04, Frits de Jong, Verplicht varen voor Koningin en Vaderland
Japanse oorlogsmisdaad
Met pistolen, samoerai zwaarden, mokers of bijlen vermoorden de Japanners de bemanning van de SS Tjisalak. De slachtoffers worden direct overboord gegooid. Dit is de redding van vijf bemanningsleden die zwaargewond zijn maar niet dood. Ze weten een vlot te bereiken en worden na drie dagen gered door een Amerikaans schip. De vijf komen zo toch nog op de eindbestemming, Colombo, aan.
"De moordenaars stonden klaar met bijlen, voorhamers, bajonetten en pistolen. Ik vroeg me af wat er zou gaan gebeuren, zouden ze ons op het dek aan elkaar binden en dan duiken of zouden ze er eerst een bloedbad maken?"
Hijman David Vleeschhouwer in 1942.
Tweede scheepsramp fataal
Een van de slachtoffers is de Joodse Hijman David Vleeschhouwer. Via de koopvaardij ontsnapt hij aan de Holocaust, maar ook dit werk is niet zonder gevaar. Op 27 december 1942 overleeft Hijman torpedering door twee Duitse U-boten in de Atlantische Oceaan, maar de Japanse torpedering wordt hem uiteindelijk fataal. Zijn vader Hijman en moeder Henriette zijn tien maanden eerder in Sobibor vergast. Hijman’s drie broers overleven in onderduik.
