Vereenigde polder aan de Oostzijde van de Gouwe, 1576-1966

De Verenigde polder aan de Oostzijde van de Gouwe heeft zijn naam te danken aan de verschillende blokken of delen waaruit het bestond: Middelburg met Spoelwijk, Randenburg, Zuidwijk, Reijerskoop en de Biezen. De eerste verwijzing naar de waterstaatkundige eenheid, hier bedoeld, dateert uit 1357. Op Sint Lambrechtsdag werd een verdrag gesloten tussen Margriete van Langherack, abdisse tot Rhijnsburch; Dideric, Heer van Brederode; Harper van Foreest en Willem Mabeleij Joucke uit de Waerder enerzijds en die van Boskoop aan de Oostzijde van de Gouwe van Swelwijck, Middelburch en Randenburch anderzijds. In dit verdrag werd het "die van Boskoop (...)" vergund met een watergang – gekocht van de heer van Beijmond – uit te wateren op de IJssel. Tevens werd in dit verdrag geregeld dat deze watergang zou worden geschouwd door de schout van Middelburch met twee heemraden, die van Boskoop met drie, die van Swelwijck (Spoelwijk) en die van Randenburch ieder met één heemraad. Later werd deze eenheid weer verbroken en verwierven verschillende blokken aparte bemalingen, bijvoorbeeld Middelburg (Spoelwijk) in 1494 en Randenburg in 1526. Als stichtingsdatum van de Verenigde polder aan de Oostzijde van de Gouwe wordt 22 mei 1543 gezien. Op deze datum gaat de ambachtsheer van Middelburg en eigenaar van de polder van Spoelwijk, samen met Jan Spierinck en de buren en ingelanden van Middelburg en de buren van de Oostzijde van Boskoop enerzijds een overeenkomst aan met de buren van Randenburg en de polder van Reyerskoop anderzijds "(...) alzoe dat zij sullen leggen eenen kade van de Ommeloopschen kade off bij die Blommedaelsche brugge, streckende rontsomme die waterganck van Middelburgh ende Spoelwijck voornoemt totte Groene wech aen die Goutkade toe (...)" Door deze overeenkomst werden de verschillende "polders" tot één polder verenigd. Vermoedelijk vond de inpoldering plaats rond 1576, want de eerste rekening aan Rijnland dateert uit 1577. Op 2 juli 1802 kreeg het polderdeel Middelburg vergunning tot vervening en kreeg het een eigen veenbestuur. Toen in 1864 de bedijking gereed was en de droogmakerij van een eigen gemaal op de Gouwe was voorzien, werd de droogmakerij bij Statenbesluit van 9 november 1864 van de Verenigde polder afgescheiden. Tot 1868 bleef Middelburg onder beheer staan van zijn veenbestuur tot het bij Statenbesluit van 15 juli 1868 tot een afzonderlijke polder werd gereglementeerd. Het blok Spoelwijk behoorde tot het gebied Middelburg maar had een eigen bemaling en maalde uit op de Alpherwetering. Deze uitmaling werd in 1665 gewijzigd in een uitlozing naar de Rijn te Zwammerdam met een eigen molen. Die molen werd afgebroken en in 1711 ging Spoelwijk op Rijneveld uitwateren. In 1874 werd Spoelwijk bij Rijneveld ingelijfd. In 1941 werden de grenzen van de polder voor het laatst gewijzigd. Vanwege het feit dat de nieuwe schutsluis van de polder Rijneveld in een strookje grond werd gebouwd dat buiten het gebied van genoemde polder viel, maar binnen dat van de Verenigde polder, was het gewenst met het oog op de keurbepalingen, dat de sluis met aansluitende vaarweg binnen de grenzen van de polder Rijneveld kwam te liggen. Het strookje grond ging over naar de polder Rijneveld en wijziging van de bijzondere reglementen van beide polders was noodzakelijk. In 1962 vatte de secretaris het plan op om zowel een wapen als een vlag te doen ontwerpen voor de polder, mede als versiering en pavoisering van de nieuwe poldergebouwen. Op 29 november 1963 werd door de Hoge Raad van Adel aan de polder een wapen verleend. Reeds in 1946 werd door het Provinciaal Bestuur van Zuid-Holland samenvoeging voorgesteld met polder Rijneveld. De samenvoeging kwam niet tot stand doordat het bestuur van de Verenigde polder bezwaar maakte tegen de onderhoudslasten van de Groeneweg, welke door de polder Rijneveld moesten worden gedragen. Het zou tot 1966 duren voordat de praktische bezwaren werden weggenomen. De polder werd ingevolge het besluit van de Staten van de provincie Zuid-Holland van 9 december 1965, no XIIa, goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 14 maart 1966, nr 21, samengevoegd met polder Rijneveld. Na afkondiging op 10 mei 1966 in het Buitengewoon Provinciaal blad, trad het besluit tot samenvoeging, alsmede tot vaststelling van het bijzonder reglement voor de Gouwepolder op 1 juni 1966 in werking.