Archief van J.W. Brocades Zaalberg en J. Bergman.

Archief van J.W. Brocades Zaalberg en J. Bergman. Johan Willem (Hans) Brocades Zaalberg, 19 juli 1908 en J. (Jitske) Brocades Zaalberg-Bergman, 29 augustus 1915. Met elkaar getrouwd, een zoon. Man en vrouw ontmoetten elkaar op de boot naar Curaçao. Hans werkte daar voor Shell en Jitske ging daar als onderwijzeres werken. In 1937 trouwden ze en in 1939 hoorden ze dat Hans naar Indië overgeplaatst zou worden. Ze gingen eerst nog op verlof naar Nederland en konden bij de Duitse inval in mei 1940 nog net op een schip naar Indië ontkomen. Ze gingen wonen in Tjepoe, een klein dorp met een gezellige Nederlandse gemeenschap. In januari 1940 werd hun zoon Klaas geboren. Vlak voor de Japanse inval werden de vrouwen geëvacueerd naar het bergdorp Sarangan. Hans en de andere mannen bleven achter om de fabriek te vernietigen bij een Japanse inval. Hij werd krijgsgevangen gemaakt en geïnterneerd in Djogjakarta. Daar kon Jitske hem bezoeken in april 1942. In september 1942 hoorde Jitske dat haar man ondertussen in Bandoeng zat. Ze besloot met haar zoontje ook daarheen te gaan. Ze kon haar man een paar keer zien tot hij naar Japan getransporteerd werd. Dit hoorde ze overigens pas een hele tijd later. Omdat Jitske zich niet had laten registreren in Bandoeng, kon ze buiten de kampen blijven. Met wat vervalste stempels op haar pas kwam ze een heel eind. Bij razzia's werd meestal niet opgemerkt dat het wel vreemd was dat iemand in Leeuwarden geboren was en pas 1,5 jaar in Indië, Indo was. In mei 1944 kwam er een inval in haar huis en deze rechercheurs hadden door dat de passen vals waren. Met een beroep op haar zoontje, hoefde ze niet meteen mee te komen, maar mocht zich de volgende dag komen melden. Vanaf toen ging ze echt onderduiken, van het ene adres naar het andere. Haar zoon verbleef op een ander adres, waar hij wel kon blijven. Tegen het einde van de oorlog bleek haar blindedarm geopereerd te moeten worden. Met een zelfgemaakte valse pas op naam van mevrouw Van Rees werd ze in het Chinese hospitaal geopereerd en kon er een maand blijven herstellen. Daarna herstelde ze nog een maand in een rusthuis en toen was de oorlog voorbij. Ze kon weer met haar zoon in één huis wonen en enkele maanden later werd het hele gezin herenigd. Het bescheiden archief bevat correspondentie en andere documenten.