Getuigen Verhalen, Het Molukse perspectief in oorlogstijd, interview 27

Geïnterviewde 27 is in 1932 geboren in Tulehu (Ambon). Bij de Japanse inval trekt het Japanse leger niet direct Tulehu in. Zij vallen Ambon-stad en de dorpen Hitu en Passo binnen. Pas later trekken zij Tulehu binnen. Er waren wel wat KNIL-militairen gelegerd in Tulehu, maar de twee Nederlandse militairen zijn gevlucht naar Ambon-stad en hebben zich daar overgegeven. De inheemse militairen hebben zich ontdaan van hun KNIL-uniform. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkt geïnterviewde vrijwillig voor de Japanners in de Algemene Keuken onder de Japanse militair Taguchi. Hij leert hier de beginselen van de Japanse taal. Geïnterviewde krijgt geen salaris, maar word betaald in rijst en soms suiker. De Japanners spreken met het dorpshoofd zaken af over de voedselvoorziening. Als er sago wordt geklopt, is de helft van de opbrengst voor de Japanners. Als de voorraad rijst op Ambon afneemt, gaan de Japanners zich ook bezighouden met het verbouwen van voedsel. Er zijn in Tulehu wel dwangarbeiders werkzaam: Romusha's uit Java. Veel van hen overlijden tijdens de oorlog, omdat zij ziek worden en er geen medicijnen beschikbaar zijn. In Tulehu werken er ook Taiwanezen en Koreanen voor de Japanners. De Japanners bouwen een kecap-fabriek in Tulehu, die door geallieerde vliegtuigen wordt gebombardeerd. Zonder resultaat. De Japanse militairen zijn gehuisvest in de huizen van de bewoners. In totaal zijn er enkele duizenden Japanse militairen: ten minste twee bataljons en marinepersoneel. In de haven van Tulehu liggen geen oorlogsschepen, maar houten bevoorradingscheepjes. Op een gegeven moment wordt Tulehu iedere dag gebombardeerd door geallieerde vliegtuigen. Enkele huizen worden verwoest en er vallen een paar doden. Een van de vliegtuigen stort neer. Geïnterviewde herinnert zich dat honderden blanke gevangen van de Japanners uit Ambon-stad te voet door Tulehu trokken om te werken aan een vliegveld in Liang. De bewoners van Tulehu 'dulden' de Japanse bezetting. Over de capitulatie weet geïnterviewde te vertellen dat op een avond alle Japanners naar Seram vertrokken. Hierna kwamen er 'Nederlandse' en geallieerde soldaten die de dorpen bewaakten. Niet lang nadat de Nederlandse militairen waren vertrokken, werd de RMS geproclameerd.