(0551-01) Haags Comité tot Hulpverlening aan Gezinnen van Nederlandse Krijgsgevangenen

Neventaken van de dienst: Tot de neventaken van de dienst behoorden hulp aan gezinnen, die door de oorlog in ernstige huishoudelijke moeilijkheden waren geraakt, en bemoeiingen met repatriëringen uit het buitenland. Dit laatste hield in: de organisatie van de terugkeer en de beveiliging van de volksgezondheid, bestaande uit medische controle, politieke testing en registratie van repatrianten, het afgeven van distributiebescheiden, de zorg voor inschrijving en terugkeer in het arbeidsproces, en steunverlening. Deze werkzaamheden werden door de dienst verricht in samenwerking met het Nederlandse Rode Kruis, de Politie en de Politieke Opsporingsdienst (POD), de secretarie afdeling Bevolking, de Distributiedienst en het Gewestelijk Arbeidsbureau. In de maanden juni, juli en augustus 1945 werd ten behoeve van de warme maaltijden in totaal 55.900 liter pap verstrekt. Opvang in noodtehuizen: Op 3 maart 1945 werden noodtehuis Groenestein aan de Loosduinseweg, het gemeentelijk verzorgingshuis aan de Morsestraat, villa Den Burgh te Rijswijk en een zevental scholen tot noodtehuis ingericht. Binnen 14 dagen konden 600 bombardementsslachtoffers worden opgenomen in deze noodtehuizen die waren voorzien van ledikanten, kribben, beddengoed, tafels en stoelen. Meteen na de bevrijding verschoof de aandacht naar de hongervluchtelingen die terugkeerden uit het noorden en oosten van het land, en wier woningen door anderen bewoond of geplunderd bleken. Na 1 juni 1945 moest een nieuwe stroom oorlogsslachtoffers, de gerepatrieerden, in de gemeentelijke noodtehuizen worden ondergebracht. Onder hen bevonden zich in het buitenland te werk gestelden, "in concentratiekampen ondergebrachte politieke gevangenen" en krijgsgevangenen. Ten slotte werden ook "gezinnen van politieke delinquenten" opgenomen, vrouwen en kinderen wier echtgenoten en vaders waren ingesloten wegens hun gedrag tijdens de bezetting. Deze laatste categorie werd zo veel mogelijk in speciaal voor hen ingerichte noodtehuizen ondergebracht. Op 1 september 1945 werd aan de Prins Mauritslaan een noodtehuis geopend voor joden, "waardoor de voorschriften met betrekking tot het joodse geloof beter in acht genomen konden worden dan bij verzorging in de algemene noodtehuizen". De verschrikkelijke ervaringen van juist deze oorlogsslachtoffers, en de gevoelens van ontheemding en vervreemding die zij bij terugkeer in Den Haag moeten hebben ervaren, speelden hierbij blijkbaar geen rol. Openbaarheid: Het archiefbestand van Lissa & Kann is beperkt openbaar. Het archiefmateriaal dat gegevens bevat over cliënten en personeel, alsmede notulen van de verschillende besturen, jonger dan vijfenzeventig jaar, zijn voor derden slechts toegankelijk met schriftelijke machtiging van de bewaargever. De beperking van de openbaarheid geldt voor de inventarisnummers: 1-9, 13, 33, 50, 53, 70-73, 86-87, 89, 97, 100, 113-115, 135, 145, 149. Bewerking: Bij de bewerking van de archiefbestanden is getracht rekening te houden met de diverse archiefvormers. Met de verwerving van de aandelen van N.V. bankierskantoor van Lissa & Kann door de firma Hope & Co in 1940 was het feitelijk gedaan met de zelfstandige positie van Lissa & Kann. Op 1 januari 1967, na de fusie met Mees & Hope, werd Lissa & Kann ook in juridische zin onderdeel van het bankiershuis Mees & Hope. In de statutenwijziging van 30 december 1966 werd de naam van N.V. Bankierskantoor van Lissa & Kann gewijzigd in de naam Lissa & Kann N.V. In de jaren tachtig werd Lissa & Kann NV omgezet in Lissa & Kann BV. Door de fusie met Mees & Hope in 1967 verloor het bankiersbedrijf zijn zelfstandigheid. Deze fusie had uiteraard ook gevolgen voor de archiefvorming en beheer. Vanaf de fusiedatum behoorde het archiefmateriaal toe aan Mees & Hope en rechtsopvolgers (MeesPierson). In overleg met de bewaargever werd besloten alle archiefmateriaal van Lissa & Kann op te nemen in deze inventaris.Een groot gedeelte van het bestand bestond uit het archief van de Stichting Pensioenfonds van Lissa & Kann. Een deel van de overgedragen archiefbestand bestond uit archiefmateriaal van de Vereniging tot verbetering van woonhuizen voor mingegoeden en de Hulpbank. Dit archiefmateriaal is samengevoegd met de reeds in het Haags Gemeentearchief aanwezige archiefbestanddelen (Vereniging tot verbetering van woonhuizen voor mingegoeden en de Hulpbank, beheersnummer 0022-01). De N.V. Hollandse Commissie- en Handelsbank had geen enkele relatie met Lissa & Kann, maar ging als onderdeel van de Nederlandse Overzee Bank op in Bank Mees & Hope N.V. (MeesPierson N.V.). Deze bank fuseerde in 1967 met de Nederlandse Overzee Bank. In 1969 fuseerde de Nederlandse Overzee Bank tot Bank Mees & Hope N.V. Om deze reden is het archiefmateriaal van de N.V. Hollandse Commissie- en Handelsbank niet beschreven in deze inventaris maar in een afzonderlijke inventaris. Opheffing van de dienst: De tijdelijke Gemeentelijke Dienst voor het onderbrengen van oorlogsslachtoffers in noodtehuizen werd opgeheven op 12 mei 1946. De taken van de dienst werden per die datum overgenomen door de Gemeentelijke Dienst voor maatschappelijk hulpbetoon (vanaf 12 juni 1946 de Gemeentelijke Dienst voor sociale belangen). De liquidadeur hield zich nadien nog tot 1950 bezig met de financiële afwikkeling van de liquidatie. Inbewaargeving: Een groot gedeelte van het archief van Lissa & Kann is waarschijnlijk vernietigd. Uit de conceptnotulen van de vergadering van commissarissen op 26 januari 1972 wordt gewezen op de hoge kosten voor opslag van archief. "Er dient nagegaan te worden of er een gedeelte van het oude archief van Lissa & Kann vernietigd kan worden". Op grond van het aanwezige archiefmateriaal kan weinig worden gemeld over de oorspronkelijke structuur van de archieven. De archieven zijn zeer onvolledig. Tot deze constatering kwam ook Geljon. In zijn voorwoord schreef hij: "De eerste indruk van dit 'archief' was niet bemoedigend; het geheel omvat nog geen twintig archiefdozen, waarvan een deel dan ook nog betrekking heeft op het pensioen- en spaarfonds, dan wel op meer recente jaren. Tot 1940 ontbreekt cijfermateriaal vrijwel geheel." De archieven van N.V. Bankierskantoor van Lissa & Kann, rechtsvoorgangers en -opvolgers en dochters werden in november 1998 in bewaring gegeven aan het Haags Gemeentearchief. Instelling van de dienst: Na het bombardement op het Bezuidenhoutkwartier van 3 maart 1945 besloot de burgemeester tot instelling van een tijdelijke Gemeentelijke Dienst voor het onderbrengen van oorlogsslachtoffers in noodtehuizen Besluit 15 maart 1945, corr.nr. 141 173, afdeling S.Z. . De taak van de dienst was te zorgen voor de huisvesting en verzorging van de slachtoffers van het bombardement. De exploitatie van de ingerichte tehuizen was aanvankelijk opgedragen aan de eveneens in de bezettingstijd in het leven geroepen Gemeentelijke Verzorgingsdienst, maar de omvang van de ramp en de daaruit voortvloeiende maatregelen maakten de instelling van een zelfstandige dienst noodzakelijk.