Ga direct naar: Hoofdnavigatie
Ga direct naar: Inhoud
Alle bronnen

Leusden, gedenkzuil bij het voormalige Kamp Amersfoort

De gedenkzuil bij het voormalig Kamp Amersfoort te Leusden herinnert aan het 'Polizeiliche Durchgangslager Amersfoort', waar gedurende de jaren 1941-1945 meer dan 35.000 mensen werden opgesloten. Velen werden verwaarloosd, mishandeld of op transport gesteld naar vernietigingskampen. Tijdens de mobilisatie werden in Amersfoort barakkenkampen geplaatst. In 1939 was hier het 16e Regiment Infanterie gelegerd. Na de Duitse inval op 10 mei 1940 werd snel duidelijk dat het Nederlandse leger geen stand kon houden. Een jaar na de capitulatie, in het voorjaar van 1941, begon de SS het barakkencomplex in te richten als concentratiekamp. Kamp Amersfoort was vooral een strafkamp, dat onderdeel uitmaakte van het onderdrukkende systeem van de bezetter. Gevangenen werden via schijnprocessen veroordeeld, gedeporteerd of simpelweg vermoord. In de eerste periode, vanaf 18 augustus 1941 tot maart 1943, vormde het kamp de enige grote 'vergaarbak' van gevangenen die de Sicherheitsdienst bezat. Op 18 augustus 1941 arriveerde de eerste groep gevangenen: bijna 200 communisten uit kamp Schoorl. In de tweede periode, van augustus 1941 tot maart 1943, is Amersfoort een hongerkamp geweest. De gevangenen vermagerden in een angstwekkend tempo, maar voedselpakketten mochten ze niet ontvangen. In 1942 werd het kamp aanzienlijk uitgebreid tot zo'n 4.000 slaapplaatsen. Half april 1945 startte het Canadese offensief aan de oostzijde van de IJssel. Op 19 april 1945 werd officieel bevestigd door SS-Brigadeführer und Generalmajor der Polizei Schongarth dat Kamp Amersfoort met circa 500 gevangenen diende te worden overgedragen aan het Rode Kruis. Na de capitulatie van de bezetter op 4 mei 1945 (de capitulatie trad in werking om 08:00 uur op 5 mei) werden de nog aanwezige gevangenen voorzien van een Rode-Kruispaspoort en konden zij het kamp te verlaten. Naar schatting zijn er meer dan 35.000 gevangenen geregistreerd, waarvan er meer dan 19.000 naar Duitsland op transport zijn gegaan. Ten minste 658 gevangenen zijn overleden als gevolg van hun verblijf in Kamp Amersfoort. Van deze 658 zijn meer dan 428 gevangenen in de nabije omgeving van Kamp Amersfoort geëxecuteerd. Veel omgekomen kampgevangenen werden herbegraven op de Amersfoortse begraafplaats Rusthof. Na de bevrijding werden NSB'ers en collaborateurs opgepakt. Al spoedig zaten er 2.500 mannen en 1.000 vrouwen en kinderen gevangen in Amersfoort. Het rapport Kamptoestanden van dr. Van der Vaart Smit maakt melding van mishandelingen waaraan politieke verdachten hebben blootgestaan: 'De mishandelingen en folteringen na mei 1945, waar duizenden personen aan waren blootgesteld waren geen 'spontane reacties' van volksgenoten op de jarenlange onderdrukking, maar waren handelingen van misdadigers.' Oprichting In 1967 en 1968 zijn alle barakken van het voormalige kamp gesloopt. Bij de sloop kwam een muurschildering aan het licht. Deze ontdekking en het besef dat er voor het nageslacht iets moest worden bewaard, zorgde ervoor dat in 1972 een gebouwtje werd ingericht om te gedenken. Ondanks de ingrijpende veranderingen die het gebied heeft ondergaan, blijft het voormalige kamp met de naastgelegen omgeving een indrukwekkende plaats om te bezoeken. Onthulling Het monument is onthuld op 4 mei 1962. De oprichting was een initiatief van het Gevangenencomité. Het gedenkteken is bekostigd uit de restanten van de inzamelingen voor het Nationaal Monument. De zuil is geplaatst bij het toegangspad naar de fusilladeplaats van Kamp Amersfoort.

Vervaardiger
  • Steenhouwerij C.M. Lablans
Plaats
Collectie
  • Oorlogsmonumenten
Type
  • monument
Identificatienummer van Nationaal Comité 4 en 5 mei
  • 1696
Trefwoorden
  • Vervolgden Nederland
  • Zuil
  • Verzet Nederland
Disclaimer over kwetsend taalgebruik

Bij bronnen vindt u soms teksten met termen die we tegenwoordig niet meer zouden gebruiken, omdat ze als kwetsend of uitsluitend worden ervaren.Lees meer

Ontvang onze nieuwsbrief
Tweewekelijks geven we je een overzicht van de meest interessante en relevante onderwerpen, artikelen en bronnen van dit moment.
Ministerie van volksgezondheid, welzijn en sportVFonds
Contact

Vijzelstraat 32
1017 HL Amsterdam

info@oorlogsbronnen.nlPers en media
Deze website is bekroond met:Deze website is bekroond met 3 DIA awardsDeze website is bekroond met 4 Lovie awards