Middelburg, 'De Explosie'

Het monument 'De Explosie' herinnert de inwoners van Middelburg aan het bombardement van 17 mei 1940, waarbij het centrum van de stad werd verwoest. Na het Duitse bombardement op Rotterdam (14 mei 1940) gaf Nederland zich over, met uitzondering van Zeeland. Deze provincie moest doorvechten op last van de naar Engeland uitgeweken Nederlandse regering. De Commandant van Zeeland was schout bij nacht H.J. van der Stad, wiens hoofdkwartier in Middelburg was gevestigd. Men hoopte met de hulp van Franse troepen nog stand te kunnen houden in Zuidwest-Nederland. De Franse soldaten trokken via België naar Zuid-Beveland, waar ze gezamenlijk met de aldaar gelegerde soldaten en restanten van het Nederlandse leger (de Peeldivisie) stand probeerden te houden. Maar de Zanddijkstelling bij het Kanaal door Zuid-Beveland kon niet behouden blijven. Ook de verdediging van de Sloedam hield geen stand. Op 17 mei 1940 werd Middelburg beschoten in de strijd tussen de Duitse bezetter en de Franse strijdkrachten. De beschietingen leidden tot de verwoesting van het centrum. Doordat de bevolking tijdig de stad had verlaten, waren er 'slechts' 22 mensenlevens te betreuren. De materiële schade was enorm. Meer dan 600 winkels en woningen waren vernield en de binnenstad was in een rokende puinhoop veranderd. Aan de Lange Delft 64 stond tot aan het bombardement een achttiende-eeuws patriciërshuis ('De Dolfijn'). Dit pand, ook wel het huis Van den Brande genoemd (naar de bouwheer Johan Pieter van den Brande), diende sedert 1898 als onderkomen van de Provinciale Bibliotheek. Het brandde geheel uit, waarbij circa 160.000 boeken (waaronder kostbare middeleeuwse handschriften) verloren gingen. De voorgevel bleef behouden, maar werd wegens instortingsgevaar later afgebroken en opgeslagen. Diverse plannen tot herbouw, onder andere aan het Koorkerkhof, werden niet uitgevoerd. Eén fragment kwam uiteindelijk bij de N.H. kerk te Kleverskerke terecht, omdat Van den Brande ambachtsheer van Kleverskerke was. Enkele andere kleine brokstukken kwamen elders terecht, onder meer in de Zeeuwse bibliotheek. N.B: er bestaat discussie over de vraag wie verantwoordelijk was voor het bombardement op Middelburg. Onthulling Het monument stamt uit 1988.