D. de Vries, predikant, 1930-1948

Inleiding Ds. Dirk de Vries Jzn. (1888-1957) heeft twee Gereformeerde Kerken gediend, te weten die van Schoondijke gedurende een lange periode van achttien jaren (1930-1948) en daarna die van Stadskanaal-Pekelderweg, waar hij in 1955 met emeritaat ging. Voor een beknopte levensbeschrijving verwijs ik naar de necrologie die in de bij dit legaat gevoegde gedrukte prekenbundel is opgenomen. Dit boekje verscheen in 1988 bij het eeuwfeest van zijn geboortedag in beperkte oplage onder de titel 'De Vrede Gods. Vier preken van Dirk de Vries Jzn., V.D.M. 1930-1955' (inv.nr 4) Preken zijn gemeengoed en een halve eeuw na het emeritaat van ds. Dirk de Vries wordt hierbij een deel van diens homiletische nalatenschap opnieuw en voor lange tijd toegankelijk door ze aan het Zeeuws Archief te Middelburg over te dragen (Aanwinst 2006.46), en nu voor een ieder die daar belangstelling voor heeft. In dit geschenk zijn de 242 preken opgenomen die uit de Schoondijkse jaren bewaard zijn. Het is maar een klein deel van het grote aantal dat mijn vader voor de aan zijn pastorale zorg toevertrouwde kudde van Gereformeerde gelovigen in dit Zeeuws-Vlaamse dorp gemaakt heeft. Wanneer, door wie en op welke gronden er een ingrijpende selectie werd aangebracht is niet meer te achterhalen. Hoeveel preken het er in totaal geweest zijn is moeilijk te schatten, maar nieuwsgierigheid brengt mij ertoe dat toch te proberen. In de achttien en een half jaar van zijn predikantschap in Schoondijke tellen we ca. 960 zondagen. We mogen ervan uitgaan dat hij in verreweg de meeste gevallen twee keer per zondag voorging, 's morgens met een preek uit Oude of Nieuwe Testament, 's middags uit de Heidelbergse Catechismus. Als uitgangspunt nemen we dus tweemaal 960, is 1920 diensten. Deze moeten nog vermeerderd worden met de diensten op de Kerstdagen, Oud- en Nieuwjaar, wanneer deze niet op zondagen vielen en op Goede Vrijdag en Hemelvaartsdag en met de preken bij huwelijksbevestigingen en andere bijzondere gelegenheden. In mindering moeten worden gebracht: ten eerste de zondagen waarop ds. De Vries niet is voorgegaan, vanwege vacantie, studieverlof (o.a. naar Schotland in november 1935), ziekte (in 1940), door oorlogsomstandigheden in het najaar van 1944, en ten tweede de keren dat hij in andere gemeenten voorging en daarvoor vaak preken gebruikte die hij al eerder in Schoondijke had gehouden. Plus- en minrekeningen brengen mij tot een voorzichtige schatting van om en nabij 38 zondagen per jaar waarop hij twee nieuwe preken hield. Dat brengt ons voor de Schoondijkse periode op ca. tweemaal 700 preken, is 1400 in totaal, waarvan er 242, d.i. ca. 17 procent, in dit geschenk zijn opgenomen. Voor deze inventaris is de chronologische volgorde aangehouden: na het nummer volgen de datering, de tekst en in vele gevallen een aanvullende of verklarende notitie. De toegevoegde index biedt de mogelijkheid om op de teksten te zoeken, waarbij, wat de Catechismuspreken betreft, moet worden aangetekend dat ds. De Vries in de achttien jaar waarin hij de gemeente te Schoondijke diende elf keer alle 52 Zondagen heeft behandeld. Het nummer van de betreffende serie is tussen ronde haken toegevoegd. Oostburg, 5 mei 2006 D. de Vries