Krantenknipsels betreffende diverse onderwerpen: Gouda 30 jaar bevrijd, herdenkingsbijlage van de Goudsche Courant met o.a. interviews, 1975; Krantenknipsels betreffende de Tweede Wereldoorlog, 1964, 1967 - 1996; Gouda Bezetting- bevrijding 1944-1945". Scriptie van A.R.W. Meindert met ingeplakt enkele krantenknipsels, foto's en documenten uit 1944 en 1945, bevat o.a. zwarte handelsprijzen in januari 1945.

Met samenvatting in het Engels. [16] p. : ill. ; 22 cm

Bevrijding: Krantenknipsel (uit Het Vrije Volk) met interviews over de bevrijding in Gouda, 3 mei 1955; Gouda 30 jaar bevrijd. Herdenkingsbijlage van de Goudsche Courant met o.a. interviews, 1975; Programma van de "Krugerlaan Kinder Revue Holland Indië" door de buurtvereniging Oranje Vereniging Krugerlaan (met Dutoitstraat en Zoutmanstraat) in de schouwburg te Gouda, september 1945; Krantenknipsel betreffende de herdenking van de ruim 300 joodse slachtoffers uit Gouda, januari 1947; Herdenkingsaflevering van de "Schakel tussen Gezin en School", schoolkrant van de Prinses Julianaschool, 1 (1955) nr. 8, 1955 mei. Bevat o.a. een gedeelte over de school tijdens de bezettingstijd; "De donkere oorlogsjaren". Hoofdstuk uit het gedenkboek "De Technische School voor Gouda en Omstreken 75 jaar" (Gouda, 1985); Krantenknipsels betreffende de herdenking van 50 jaar bevrijding. Betreft vnl. Goudse advertentieweekbladen. Bevat ook enkele gegevens over het verzet in Gouda; Gouda in de tweede wereldoorlog : aanvullingen en correcties" door M.J. van Dam. Artikel in "Tidinge van Die Goude" 14 (1996) 25-36. Betreft aanvullingen op het gelijknamige overzichtswerk uit 1995.

Ten tijde van het bombardement woonde mevrouw Marcus aan de Schiedamseweg met haar ouders. Bij het bombardement stortte een deel van het huis in terwijl mevrouw Marcus met haar zusje onder de trap stond. Haar broers waren op dat moment onderweg van school naar huis. De hele familie heeft het overleefd, maar haar vader verloor al zijn handwerk en werd lusteloos. Na het bombardement is de familie eerst gaan kijken bij de grootouders. De wandeling tussen het puin naar de Willem Beukelszoonstraat heeft een sterke indruk achtergelaten. Na een tijdelijk onderkomen bij een oom in Rotterdam verhuisde het gezin naar het tuindorp De Vaan in Rotterdam-Zuid. Mevrouw Marcus heeft eind ’45 tot de bevrijding met haar zusje bij een dominee in Groningen gewoond.

Scope and content: Dirk Aalbers, een onderwijzer in Gouda, raakt in de Tweede Wereldoorlog betrokken bij het verzet. Vanaf ca. 12 jaar. 208 p. : ill. ; 23 cm

Geglazuurd sierbord met de tekst 'Aan hen die het verzet mogelijk maakten'. Koninklijke Goedewaagen, Gouda, ongedateerd.

Geboren op 2 juli 1923 in Gouda. Vader had een café, overleed in 1939, zoon wilde niet in café, maar moest met moeder voor gezin zorgen. Allerlei baantjes, ondergedoken in Reeuwijk, deed allerlei handeltjes. Opgepakt en overgebracht naar Gouda en naar Haagse Veer in Rotterdam. Per trein op transport naar Amersfoort, gelopen naar het Kamp, halve dag in rozentuin, kaal geschoren, kampkleding. Werkt in houtcommando. Snel op transport naar Duitsland. Zijn moeder probeerde nog kleren in een koffer af te leveren, niet gelukt. Deed werk waarvan hij pas na de oorlog begreep dat dat duikbootonderdelen waren. In augustus 1943 kwamen er vliegtuigen over en kwam het glazen dak naar beneden. Met vijf mannen gevlucht door brandend Berlijn, lopend in de nacht in Gouda aangekomen. Weer ondergedoken in Reeuwijk in een woonbootje, na enkele maanden verraden en overgebracht naar Kamp Amersfoort. Na enkele dagen (9 juni 1944) weer op transport naar Duitsland, eiland Nordeney. Vandaar op transport naar Helgoland, ontsnapt met vier mannen uit de trein. Liep op rubberlaarzen, zonder sokken aan, 45 kilometer. Bevrijding door Polen (vrouwen op een tank). Trof in Ost Groningen een tewerkgestelde vrouw, die later zijn vrouw zou worden.

Bevrijding (inclusief herdenkingen): Greetings from liberated Holland / Groeten uit bevrijd Nederland. Briefkaart met tekst, z.d. (1944 - 1945). Oproep van de burgemeester van Gouda om de voormalige zogenaamde "moffenmeiden" die optrekken met geallieerde soldaten niet te molesteren, daar dit de betrekkingen met de geallieerden in de stad kan verstoren, 23 mei 1945; Programma met tevens de tekst van de liederen ter gelegenheid van de herdenking van de bevrijding door de Goudse jeugdorganisaties in de St.-Janskerk, juli 1945; Programma met tevens de tekst van de liederen ter gelegenheid van de herdenking van de bevrijding in de schouwburg te Gouda; gedrukt, augustus 1945; Dankstond voor de bevrijding ! Programma van een dankdienst ter gelegenheid van de bevrijding te Gouda; gedrukt, 5 mei 1945; Uitnodiging van het bestuur van de vereniging van Vrijzinnig Hervormden aan de leden te Gouda om deel te nemen aan een dankdienst ter gelegenheid van de bevrijding; gedrukt, 6 mei 1945; De Kleiweg verwelkomt onze mannen. Strooibiljet, 10 juni 1945; Tekst van een door burgemeester K.F.O. James van Gouda gehouden toespraak, 5 mei 1945; Programma van de eerste beiaardbespeling in Gouda na de bevrijding, met toelichting, 5 mei 1945; Programma van de herdenkingsavond, georganiseerd door het dagblad Trouw, in de schouwburg te Gouda. Juli 1945; Uitnodiging met tevens het programma van een herdenkingsbijeenkomst georganiseerd door de Landelijke Organisatie voor hulp en steun aan onderduikers (LO), district Gouda, juli 1945; Bevrijding van Indië. Feestelijke viering ...Programma van de feestviering op het Marktplein te Gouda ter gelegenheid van de bevrijding van Indië, augustus 1945; Stukken betreffende de begroeting van de geallieerde soldaten te Gouda, mei 1945; Programma van een concert in de St.-Janskerk te Gouda, juli 1945; A hearty welcome. Strooibiljet uitgegeven door het illegale blad "Trouw" waarin de geallieerde soldaten welkom worden geheten, (1945); Circulaire (met intekenstrook) van de Commissie voor Oranje- en andere Openbare Feesten om geld te schenken ten behoeve van de herdenking van de bevrijding, mei 1945; Programma van de buurtvereniging "De Zeugestraat" ter gelegenheid van het bevrijdingsfeest en de verjaardag van de koningin, augustus - september 1945; Nederland en Indonesië bevrijd. Programma van de door de Commissie van Oranje- en andere Openbare Feesten georganiseerde feestelijkheden en herdenkingen van de bevrijding van Nederland en Indië, augustus - september 1945; Herdenking ter nagedachtenis aan hen die gevallen zijn voor het Vaderland. Programma van een voordrachtsavond door Charlotte Köhler ter gelegenheid van de herdenking van de bevrijding, met voorwoord van Anton van Duinkerken, (1945); Oproep tot het Nederlandsche volk. Oproep van de algemene synode van de Nederlandse Hervormde Kerk om een einde te maken aan zwarte handel en corruptie, de uit Duitsland teruggekeerde dwangarbeiders weer in het arbeidsproces in te schakelen en niet terug te keren naar de vooroorlogse klassentegenstellingen, (na mei 1945); Programma van de K.P.-revue (afdeling Boskoop), (na mei 1945);

Sierbord met oranjeappels, een opkomende zon en de tekst: 'Holland groeit weer. Holland bloeit weer. Hollands naam is weer hersteld! Holland uit zijn stof verrezen, zal opnieuw ons Holland wezen. 5 Mei 1945'. Op de achterkant 'Gouda, Holland 12'.

Bevrijdingskannetje van keramiek. Betreft een beschilderd kannetje met in oranje letters en cijfers de tekst: ‘Nederland Vrij, 5 mei 1940’, en tekeningen van een bruine Nederlandse leeuw met aan alle vier de poten een gebroken keten, en tweemaal een tak met elk een appeltje van oranje (sinaasappel) met groene bladeren en 3 (witte) bloemen. Rondom aan de boven- en onderzijde van het kannetje een golvend lijnpatroon in rood-en blauw. Aan de onderkant van het kannetje de naam van de vervaardiger: ‘Konninkl. Goedewaagen Gouda, Holland’.

De Goudse kunstenares Rini Leefsma-Nagtegaal werd op 19 september 1915 als Wouterina Maria Hendrika Nagtegaal geboren. Na haar middelbare schoolopleiding aan de Rijks HBS studeerde ze van 1936 tot 1939 aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Met haar joodse vriend Nathan ("Tan") Leefsma (22 juli 1913-9 december 1990) dook zij in de bezettingstijd onder in het Gooi. Na de bevrijding keerden zij terug naar Gouda waar ze op 11 juli 1945 trouwden. Rini Leefsma overleed op 22 augustus 1995. Enkele inventarisnummers bevatten (mogelijk) oorlogsgerelateerde informatie. Zie de geselecteerde inventarisnummers.

De geïnterviewde is geboren op 22 augustus 1929 in Rotterdam. Hij is een dove. Van 1933 tot 1946 heeft hij in Rotterdam op school gezeten. Daarna is hij gaan werken. Hij was 9 jaar toen de oorlog begon, hij begreep toen totaal niet wat er gebeurde. Hij maakte de bombardementen in Rotterdam erg bewust mee. Hij schuilde op school in de schuilkelder. Hij zag dat de huizen in zijn woonbuurt deels waren verwoest. Er was brand en chaos. Zijn vader had geweigerd voor de Duitsers te werken. Daarom moest hij naar een strafkamp in Groningen. Daar zat hij toen al 3 jaar. De geïnterviewde besloot met zijn broer naar zijn vader te gaan. Ze gingen via Gouda en Zwolle naar Groningen. Ze kregen te horen dat hun vader inmiddels in Delfzeil zat. Ze gingen naar Delfzeil en vonden daar hun vader en broer. De broers moesten daarna ergens anders verblijven omdat er anders niet genoeg eten was. Ze gingen turf steken op een boerderij. De geïnterviewde had het vreselijk zwaar, het was zwaar werk en hij werd geslagen als hij iets verkeerd deed. Op 14 april gingen ze terug naar Groningen. Daar vochten de Canadezen tegen de Duitsers. Te voet en met gestolen fietsen gingen ze weer richting Rotterdam. Daar vonden ze hun moeder en uiteindelijk kwam de hele familie weer bij elkaar in hun huis. Van zijn 9e tot 14e jaar had de geïnterviewde heel weinig informatie over de oorlog. Hij wist ook weinig af van de Jodenvervolging, pas na de bevrijding werd dat allemaal duidelijk.

Nederlandse militaire zaken, inclusief Indië (in overleg met de Nederlandse regering): Aanbieding van een torpedojager ...Tekst van een radiotoespraak van prins Bernhard op 26 augustus 1941, met oproep om het Prins Bernhard Fonds financieel te steunen ten behoeve van een geschenk voor koningin Wilhelmina; De overweldiging der Nederlanden (The rape of the Netherlands). Illegaal gepubliceerde vertaling van het in 1940 verschenen boek van minister E.N. van Kleffens, ca. 1941; Krantenknipsel met een bekendmaking van de opperbevelhebber van het Duitse leger in Nederland, dat de leden van het voormalige Nederlandse leger opnieuw in krijgsgevangenschap zullen worden geïnterneerd; , april 1943; Circulaire van het hoofdbestuur van het Nederlandse Rode Kruis te Den Haag, aan familieleden of gevolmachtigden van de sinds 7 mei 1943 naar Duitsland getransporteerde Nederlandse krijgsgevangenen, betreffende de verzending van pakketten aan de gevangenen, juli 1944; Circulaire van M.R. de Bruine, kolonel van de mariniers, aan de reserve-officieren van het voormalige Nederlandse leger betreffende een nieuw te vormen leger en tevens met mededelingen omtrent de Duits-Zwitserse betrekkingen en marinevrijwilligsters, (1944 - 1945); Bevrijding van Indië. Feestelijke viering ...Programma van de feestviering op het Marktplein te Gouda ter gelegenheid van de bevrijding van Indië, 1945 augustus; Enquêteformulier betreffende het actief deelnemen van het Nederlandse volk aan de bevrijding van Indië; gedrukt. z.d. (1945); Bevelschriften van de minister(s) van marine en / of oorlog aan de voormalige militairen van de Nederlandse strijdkrachten om zich ter registratie aan te melden in de regio Gouda, juni - juli 1945; De Wehrmachtsbezirkverwaltung te Gouda in bezettingstijd. Aantekeningen van H. Meindert (Kobus Kool) en J.L.A. Mimpen (Leo) betreffende het ditrict Gouda van de Wehrmachtsbezirkverwaltung, z.d. (1945). Met een krantenknipsel uit Het Parool met uittreksel uit deze aantekeningen, (1945); Krantenknipsels betreffende Gouwenaars in Indië, 1946; Vergunning van de minister voor C.A. Geverding te Gouda tot het dragen van het mobilisatie-oorlogskruis, 1949.

Herdenkingsbord van aardewerk gemaakt als dank voor de medewerking van de voedseldroppings door de groothandel HAKA in Utrecht. Op het bord staat een gekleurde afbeelding van het HAKA-gebouw met op de daken de Nederlandse vlag. In de lucht worden de voedseldroppings uitgevoerd. Op de rand van het bord staat de tekst: 'In plaats van bommen, dood, verderf kwam Air-Droppingsvoedsel op ons erf, Mei 1945'. Op de achterkant van het bord staat de tekst: Ter herinnering aan de verwerking in de HAKA-bedrijven van de 'airdroppings' bestemd voor het hongergebied in Westelijk Nederland. Mei 1945. Koninklijke Goedewaagen, Gouda'.

Op de avond van 9 november 1944 werd er een cordon rond Rotterdam en Schiedam gelegd door het Duitse leger. Alle belangrijke bruggen en strategische punten waren afgezet, trams reden niet meer en het telefoonverkeer was geblokkeerd. Op de twee daarop volgende dagen werden ruim 52.000 Rotterdammers en Schiedammers tussen de zeventien en veertig jaar oud opgepakt en afgevoerd richting Duitsland om daar dwangarbeid te verrichten in veelal beroerde omstandigheden. De Razzia van Rotterdam is een van de grootste klopjachten die het Duits Nationaalsocialistische regime heeft gehouden. Het verzetsblad Vrij Nederland reageerde dan ook geschokt, het schreef op 14 december 1944: ‘Vijftigduizend Nederlandse mannen laten zich als schapen wegvoeren en evenzoveel vrouwen zien toe hoe hun mannen en zoons weerloos naar Hitlers slachtbank worden geleid’. Het project Reis van de Razzia is gebaseerd op gefilmde getuigenissen van mannen die de razzia en de daaropvolgende reis hebben meegemaakt, om een hiaat in de geschiedschrijving te vullen en om inzicht te geven in de gebeurtenissen aan de hand van het thema "Handelingsruimte van een individu in een samenleving onder druk". Henk Apon Henk Apon zat nog in de vijfde klas van de HBS toen hij opgepakt werd bij de razzia. Twee van zijn broers waren al ondergedoken, en ze durfden het risico op een huiszoeking niet te lopen. Vanaf het Feijenoordstadion is hij samen met zo’n duizend andere mannen richting Waddinxveen en Utrecht gelopen om uiteindelijk tewerkgesteld te worden bij Ede in de buurt. Daar heeft hij loopgraven moeten graven in het gebied dat nog alle sporen droeg van de Slag om Arnhem. Ook nu werd er nog geschoten, ook op hen. Nadat er bij hem geelzucht werd geconstateerd, kreeg hij met drie anderen toestemming om terug naar huis te gaan. Onderweg kregen de mannen te maken met geallieerden die wegen bombardeerden. Bij thuiskomst bleek dat zijn vader een hongeroedeem had, één zus getrouwd was en de twee andere zussen op hongertocht waren gegaan. Zelf heeft hij de bevrijding, die vanaf begin mei werd gevierd, uitbundig meegevierd. Hij vertelt over de voedseldroppings en over zijn school en verdere opleiding, militaire dienst en werk na de bevrijding.

Herinneringen van inwoners uit Vught en Cromvoirt aan het bestaan van een concentratiekamp in hun directe omgeving en aan de hulp die aan gevangenen kon worden verleend door personen die vanwege hun dagelijks werk regelmatig in het kamp kwamen. Geïnterviewde 10 (* 1933) heeft de bouw van het kamp gezien, en ook de aankomst van de eerste gevangenen meegemaakt. Hij beschrijft dit als indrukwekkend en stil. Veel mensen uit Vught waren hier getuige van. Volgens geïnterviewde waren de Nederlandse SS-ers de ergste. Zijn vader zat bij de politie en kwam zodoende wel in het kamp om zwarthandelaren te verhoren. Hij nam wel eens pakketjes mee in het zijspan van zijn motor, maar dat werd te link. Enkele collega-politieagenten werden betrapt en moesten zich meteen omkleden en in het kamp blijven. Geïnterviewde is 5-6 keer in het kamp geweest. De lijfelijke mishandeling maakte de meeste indruk, en verder de troosteloosheid en naargeestigheid van het kamp. Hij kon soms wel eens mondelinge berichten doorgeven. Geïnterviewde vertelt over de vrijwillige melding van Joden uit Amsterdam. Zijn vader waarschuwde nog een vrouwelijke gevangene voor ze het kamp in ging, maar ze luisterde niet en geloofde niet dat ze haar kleding en sieraden zou moeten afgeven. Natuurlijk gebeurde dit wel. Bij geïnterviewde thuis werd veel over de oorlogsgebeurtenissen gepraat, ook ten tijde van de oorlog. Geïnterviewde vertelde dan ook wat hij in het kamp zag. Zijn ouders beantwoordden zijn vragen zo goed als ze konden op een feitelijke, korte manier “zonder drama”. Dit vond geïnterviewde heel fijn. Hij denkt wel dat dat heel bijzonder was, omdat de meeste mensen zwegen over wat ze gezien hadden. Geïnterviewde vindt dat hij te jong teveel dingen heeft gezien, waardoor zijn gevoel is afgestompt. Hij heeft het gevoel dat hij vrienden en familie bij verdriet minder kan steunen dan hij wel zou willen. Hij is wel eens terug geweest naar het kamp, waar hij met een oudere vrijwilliger herinneringen aan toen heeft opgehaald.