Honderden kampen uit de Tweede Wereldoorlog op de kaart
1 mei 2018 · Nieuws
Van concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk tot Japanse interneringskampen in voormalig Nederlands-Indië en naoorlogse interneringskampen voor Nederlandse politieke delinquenten. Bijna 700 kampen uit de Tweede Wereldoorlog, verspreid over Europa en voormalig Nederlands-Indië, zijn op de kaart gezet door het Netwerk Oorlogsbronnen. De kaarten bieden een nieuwe toegang tot bronnen over WO2-kampen.
Update januari 2021: de website Oorlogsbronnen.nl is eind 2020 volledig vernieuwd. De kampenkaart zoals beschreven in dit bericht is daardoor komen te vervallen. U kunt de kampen met beschrijvingen nog terugvinden via www.oorlogsbronnen.nl/bronnen.
Binnen dit grote aantal kampen valt vooral de diversiteit op. Ze zijn allen gerelateerd aan vervolging maar omvatten verschillende aspecten van de Tweede Wereldoorlog, inclusief de nasleep. Zo ving de Holocaust in Nederland niet alleen aan via de bekende kampen als Westerbork en Vught. Op de kampenkaart vind je verschillende Joodse werkkampen, waar Joodse mannen aanvankelijk tewerkgesteld werden. Tot de sluiting in de nacht van 2 op 3 oktober 1942 (Jom Kipoer) bleven deze werkkampen onderdeel van de Rijksdienst voor de Werkverruiming, wat vaak een relatief goede behandeling opleverde. De Joodse werkkampen vertellen het vrijwel onbekende verhaal van ruim 5000 Joodse mannen.
683 WO2-kampen op de kaart
De Beetse
Bovendien hadden niet alle kampen een vaste functie. Het werkkamp De Beetse toont deze ontwikkeling: het begon als werkverschaffingskamp in 1935 en eindigde als een interneringskamp tot de sluiting in 1948. In de tussentijd werden werklozen hier tewerkgesteld tot januari 1942. Vervolgens werden 400 Joodse Amsterdammers tewerkgesteld in De Beetse. Na de evacuatie in de nacht van 2 op 3 oktober 1942 werden de mannen getransporteerd naar Westerbork en vervolgens verder naar Auschwitz.
De barakken stonden een tijd leeg, totdat het in 1944 een tussenstation werd voor mannen die via de arbeidsinzet in Duitsland terecht zouden komen. En vanaf januari 1945 arriveerde de eerste NSB’ers. Het kamp vulde zich met vrouwen en kinderen van NSB’ers, welke tijdens Dolle Dinsdag gevlucht waren richting Duitsland en vijandig ontvangen werden na hun terugkeer. Voor de sluiting werd het kamp ook nog gebruikt als interneringskamp voor NSB’ers en SS’ers.
Oorlogsbronnen
De kampenkaart geeft toegang tot oorlogsbronnen over de individuele kampen. Wanneer doorgeklikt wordt op strafkamp Port Natal vind je in de collectie-portal bijvoorbeeld het archief van Willem Aantjes. Na zijn weigering om toe te treden tot de Waffen-SS organisatie Landstorm Nederland werd Aantjes gevangengezet in Port Natal te Assen. Organisation Todt gebruikte dit strafkamp voor de uitbreiding van de IJssellinie tijdens de winter van 1944-1945. De tewerkgestelden groeven tankgrachten en loopgraven.
Daarnaast zijn ook de getto’s, concentratiekampen en vernietigingskampen in Oost-Europa. Zo vind je in Polen het vernietigingskamp Treblinka. Dit kamp was vermomd als een doorgangskamp, maar in werkelijkheid werden de duizenden slachtoffers uit de dagelijkse inkomende transporten binnen enkele uren allen vermoord. Tussen 22 juli en 12 september 1942 werden volgens Duitse rapporten 265.000 Joden uit het Getto van Warschau getransporteerd naar Treblinka en meteen vermoord.
Luchtfoto van Treblinka.
United States Holocaust Memorial Museum | publiek domein
Kampenkaart in ontwikkeling
De grote hoeveelheid aan kampen gerelateerd aan de Tweede Wereldoorlog wordt zo zichtbaar gemaakt. De kampenkaart is nog in ontwikkeling, in de toekomst worden bijvoorbeeld filtermogelijkheden toegevoegd.
