Wat is een thesaurus?
27 juni 2017 · Nieuws
Collectiebeherende instellingen hebben te maken met de praktische noodzaak hun digitaal beheerde objecten vindbaar te maken. Alleen scannen en opslaan van een bestand is niet genoeg. Een veel ingezet hulpmiddel bij het beschrijven en dus vindbaar maken van records, is een gecontroleerde woordenlijst.
Daarmee wordt één vorm of spellingsvariant van een bepaald woord gekozen, waardoor het gebruik van varianten onder de duim wordt gehouden. Het gebruik van één spellingsvariant verbetert de terugvindbaarheid, omdat alle relevante objecten met die éne term ontsloten zijn. Hierdoor is het niet nodig alle varianten uit te proberen. Want de mogelijkheden zijn eindeloos: ‘De Tweede Wereldoorlog’, ‘tweede wereldoorlog’, ‘WO2’, ‘Tweede wereld oorlog’, WO II’, ‘WWII’. Met een gecontroleerde woordenlijst kies je één spelwijze per concept (woord).
Van een trefwoordenlijst naar thesaurus
Als deze termen met elkaar verbonden worden door hiërarchisch gestructureerde relaties (we spreken dan over bredere en nauwere term), dan wordt het een thesaurus. In de veelgebruikte collectieregistratiesystemen zoals Adlib is standaard een thesaurusmodule ingebouwd, die door de collectiebeherende instelling zelf gevuld wordt. Dit is een lokale thesaurus bedoeld voor intern gebruik. Deze zijn vaak niet compleet en de relaties tussen termen zijn vaak niet (helemaal) uitgewerkt. Dat is overigens prima, want het gaat hierbij om lokale bruikbaarheid.
Externe thesauri
Er zijn ook thesauri die voor extern gebruik zijn. Deze streven ernaar een bepaald gebied te beschrijven en collectiebeherende instellingen kunnen naar deze termen verwijzen. Deze thesauri hebben uitgewerkte relaties zodat het een boomstructuur is, hebben scope notes (definities) bij de termen staan en zijn soms ook meertalig. Een voorbeeld hiervan is de AAT, the Art and Architecture thesaurus. Een enorme thesaurus die concepten op het gebied van kunst en architectuur beschrijft. Het gaat hierbij om materialen, technieken, objectnamen, categorieën, etc. Er bestaan ook thesauri over personen, zoals de VIAF voor auteurs wereldwijd, de ULAN, RKDartists en het Biografisch portaal. Ook plaatsen hebben hun eigen thesauri ('gazetteers'), zoals de Getty Thesaurus of Geographic Names (TGN) en Geonames. Voor Nederlandse plaatsen is Erfgeo een goed startpunt. En tot slot thematische thesaurussen, zoals de WO2-thesaurus.
Interessante pagina's
