melkfabriek "de Eendracht"

Melkfabriek "de Eendracht" van fa gebr. Wansink, met personeel. Op 23 mei 1899 stichtte Hendrik Jan met zijn broers de Stoomzuivelfabriek De Eendracht, waarmede zij baanbrekend werk hebben gedaan tot verheffing van de boerenstand van Holten. Enkel jaren na de bevrijding is de fabriek opgeheven en zijn de leveranciers (de landbouwers) overgegaan naar de Coöperatieve zuivelfabriek De Vrijheid en naar de V.V.M. Het pand was gevestigd aan het Zwartepad. Op de foto zien we rechts de woning en winkel van de familie Wansink,in het midden de machinekamer van de fabriek, helemaal links de melkontvangst. Op de achtergrond de pijp van de fabriek Uit het Holten Nieuwsblad 7 maart 1985: " De historie begint op 23 mei 1898 met de oprichting van destoom- zuivelfabriek van de gebroeders Wansink. De fabriek stond op de plaats waar nu het gebouw van de Mengunie staat. Jarenlang brachten de boeren vanuit de verre omgeving dagelijks hun melk naar de fabriek. Mevrouw A. Wansink-v.d. Brink weet zich nog te herinneren dat er dagelijks soms zo'n vijftig boeren bij haar in de keuken een kopje koffie kwamen drinken, voordat ze de tocht naar huis weer aanvaardden . De verbondenheid van boeren en zuivelfabriek was groot. Dat uitte zich o.a. elk jaar op de 23e mei, de verjaardag van de fabriek. De paard en wagens van de boeren werden die dag opgesierd met bloeiende bremstruiken. De fabriek draaide tot volle tevredenheid van eigenaar en boeren tot het oorlogsjaar 1942. Toen werd de directie verplicht te tekenen voor levering aan de bezetter. De familie Wansink weigerde categories, waarna de fabriek in opdracht van de Duitsers werd gesloten. Na de oorlog werd de draad weer opgepakt. De machines hadden door de lange stilstand te veel geleden zodat tot sluiting werd overgegaan. De melkfabriek werd verkocht aan de coöperatie De Vrijheid, tot groot ongenoegen van de Hottense boeren. "Dat ging van begin af aan fout”, vertelt mevrouw Wansink. "Holten was geen coöperatie dorp". De boeren waren te veel op hun vrijheid gesteld. De coöperatie zag haar klandizie steeds meer teruglopen ten gunste van de melkfabriek de VVM uit Nunspeet die zich inmiddels in een schuur van de familie Müller in de buurtschap Look had gevestigd. Daarmee was de melkoorlog een feit. Voor en tegenstanders van de beide melkfabrieken gingen midden in het dorp met elkaar op de vuist. Buren die jarenlang in tevredenheid, naast elkaar hadden gewoond werden verbitterde vijanden en verkeringen raakten uit, louter en alleen om de melkleveranties. De dames Wansink, Nieuwenhuis en Müller, die ons bij het verhaal behulpzaam waren, herinneren het zich nog als de dag van gisteren. Na een jaar. bleek de coöperatie in Holten niet meer levensvatbaar. Het contract werd afgekocht en de strijdbijl begraven"