Verzameling historisch werkmateriaal van de Gemeentelijke Archiefdienst Utrecht

Lijst van gebruikte afkortingen GAU = Gemeentelijke Archiefdienst Utrecht RA = Rijksarchief HUA = Het Utrechts Archief ARA = Algemeen Rijksarchief RAU = Rijksarchief in de provincie Utrecht SA = Stadsarchief BA = Bewaarde Archieven Suppl. = Supplementarchief not.arch. = notarieel archief DTB = doop-, trouw- en begraafregisters Collectie Brinkhuis G. Brinkhuis (1891-1977) was van 1908-1956 als archiefambtenaar verbonden aan het gemeentearchief van Utrecht. Gedurende die lange periode bracht hij een uitgebreide documentatie tot stand, waarbij zijn interesse in het bijzonder uitging naar de Utrechtse vroedschapsleden en de Utrechtse kunstschilders en goud- en zilversmeden. Na zijn pensionering ging de heer Brinkhuis nog ongeveer twintig jaar door met het aanvullen van zijn collectie. Hij was een echte perfectionist en kwam daardoor slechts zelden tot publiceren. In 1978 werd het materiaal (4,25 m1) mèt het bijbehorende kastje door de Gemeentelijke Archiefdienst Utrecht aangekocht. Tegen de binnenkant van de kast geprikt zat het volgende gedichtje van C.W. Wagenaar, dat de speurder en verzamelaar Brinkhuis treffend typeert: Wie ijvrig graast en graait en gaart, Wie snuffelt, oplegt en bewaart, Verschaft zich makk'lijk stap voor stap Een rijke bron van wetenschap. In 1987 is door mevrouw J.G. Riphaagen een lijst van de collectie Brinkhuis opgesteld. Omdat de collectie sindsdien veelvuldig in de studiezaal geraadpleegd is en in bronvermeldingen voorkomt, is bij deze inventaris een concordans opgenomen met de nummers van de lijst uit 1987. Concordans op de lijst van de collectie Brinkhuis uit 1987 1: 596 2: 597 3: 578 4: 579 5: 580 6: 581 7: over naar de bibliotheek 8: 583 9: 584 10: 585 11: 598 12: vernietigd 13: 611 14: 612 15: 613 16: 614 17: 610 18: 618 19: 615 20: 616 21: 617 22: 619 23: 620 24: 599 25: 600 26: 601 27: 602 28: 603 29: 604 30: 605 31: 606 32: 607 33: 621 34: 622 35: 582 36: 586 37: 623 38: 608 en 609 39: 587 40: 588 41: 589 42: 590 43: 591 44: 592 45: 593 46: 594 47: 595 Inventarisatie Omdat het materiaal moeilijk in te delen was en omdat de inventaris van tijd tot tijd zou worden aangevuld, zijn de beschrijvingen van de stukken in een willekeurige volgorde opgenomen. Het ontbreken van een indeling zal gecompenseerd worden door de aanwezigheid van een uitvoerige index. De beschrijvingen van de stukken die behoord hebben tot de collecties Brinkhuis en Van Klaveren zijn wel per collectie bij elkaar geplaatst. De collectie Van Campen komt op twee plaatsen voor, omdat het gedeelte dat in 1993 geschonken werd, pas in de tweede versie van de inventaris opgenomen kon worden. In een N.B. bij de beschrijvingen wordt de herkomst van de stukken vermeld, voor zover hierover iets bekend is. Bij stukken die uit de bibliotheek afkomstig zijn, worden in een N.B. het oude systematische nummer en/of het oude standplaatsnummer vermeld. De namen en adressen van schenkers en andere acquisitiegegevens zijn opgenomen in een afzonderlijke lijst in het acquisitiedossier. In de beschrijvingen wordt zoveel mogelijk verwezen naar de vindplaats van de archiefbestanddelen die genoemd worden. Als verwezen wordt naar een archief met een inventarisnummer, bevond het betreffende stuk zich bij de Gemeentelijke Archiefdienst Utrecht; als een archiefstuk bij het Rijksarchief in de provincie Utrecht berustte, is volstaan met de vermelding "RAU" zonder verwijzing naar archief en inventarisnummer. Van de inv.nrs. 726-728 is de openbaarheid beperkt. In totaal is 7,50 m1 waardeloos materiaal vernietigd. De uiteindelijke omvang van de verzameling bedraagt 33,60 m1. oktober 2000, J.N. van der Meulen Bibliotheek In de bibliotheek wordt het uiteindelijke resultaat van een onderzoek opgenomen, dus het afgewerkte-al of niet in druk verschenen-artikel of boek. Het "voorwerk" dat tot dit resultaat geleid heeft, hoort niet in de bibliotheek thuis, maar in de verzameling historisch werkmateriaal. Verzameling transcripties Transcripties worden in de afzonderlijke verzameling transcripties van de dienst opgenomen, als ze betrouwbaar zijn en als ze een volledig archiefbestanddeel betreffen. De verzameling historisch werkmateriaal bevat dus transcripties die onbetrouwbaar en/of onvolledig zijn. Herkomst van de stukken Zoals hierboven reeds is vermeld, is een groot deel van de stukken afkomstig uit de bibliotheek en uit het archief van de GAU. De overige stukken zijn-voor zover de herkomst te achterhalen is-geschonken door particulieren of afkomstig uit diverse verzamelingen. Drie min of meer omvangrijke verzamelingen die verwerkt zijn in het historisch werkmateriaal, zijn de collecties Brinkhuis, Van Campen en Van Klaveren. Nadere toegangen Voor alfabetische indices geldt ongeveer hetzelfde als voor transcripties: indices die betrouwbaar zijn en die een volledig en belangrijk archiefbestanddeel toegankelijk maken, worden in de afzonderlijke serie nadere toegangen (in de studiezaal) opgenomen. De indices die minder betrouwbaar, volledig en/of belangrijk zijn, worden beschouwd als historisch werkmateriaal. Collectie Van Klaveren G. van Klaveren Pz. (1888-1965) was van 1906-1953 als archiefambtenaar werkzaam bij het gemeentearchief van Utrecht. Evenals zijn collega Brinkhuis was hij een echte vraagbaak voor de studiezaalbezoekers en verrichtte hij archiefonderzoek over allerlei onderwerpen. Bovendien was hij een verwoed verzamelaar. Hij liet na zijn dood dan ook een omvangrijke collectie na (ca. 14 m1) van niet alleen eigen aantekeningen, indices e.d., maar ook op veilingen aangekochte archivalia. In het jaarverslag van de dienst over 1965 wordt de collectie als aanwinst van de bibliotheek vermeld. Pas in 1987 werden de ca. 25 grote pakken uitgepakt en globaal gesorteerd. Het geheel bleek zeer chaotisch en stoffig te zijn. Uiteindelijk werden de aantekeningen, indices e.d. opgenomen in het historisch werkmateriaal, terwijl de verzamelde archivalia naar de verzameling losse aanwinsten werden overgeheveld of werden afgestoten naar andere archiefdiensten. Er werd ook veel waardeloos materiaal vernietigd. Archieven Het historisch werkmateriaal is geen archief. In archieven kunnen echter wel stukken voorkomen die als historisch werkmateriaal bestempeld hadden kunnen worden, als ze niet door de betreffende archiefvormer waren opgemaakt of ontvangen. Verzameling historisch werkmateriaal van de Gemeentelijke Archiefdienst Utrecht Collectie Van Campen Mr. J.W.C. van Campen (1899-1993) werd in 1929 chartermeester bij het gemeentearchief van Utrecht; van 1941-1964 was hij gemeentearchivaris. Onder de collectie die hij in 1976 aan de Gemeentelijke Archiefdienst Utrecht schonk (ca. 0,40 m1), bevonden zich stukken van G.A. Evers (1875-1962, conservator van de Universiteitsbibliotheek), die vermoedelijk bij hem in bewaring waren gegeven. Na het overlijden van de heer Van Campen in 1993 zijn twee dozen met aantekeningen en andere stukken uit zijn nalatenschap (0,60 m1) aan de Archiefdienst geschonken. Verzameling losse aanwinsten De verzameling losse aanwinsten (zie toegang 802) bevat archiefstukken die niet bij een bepaald archief horen en die niet afzonderlijk als een archief te beschouwen zijn. Deze verzameling kan ook materiaal bevatten dat ontstaan is door het gebruik van archieven, maar dan daterend van vóór 1800. De verzameling historisch werkmateriaal begint pas in de 19e eeuw, omdat ervan kan worden uitgegaan, dat men vóór 1800 de archieven niet zozeer gebruikte voor historisch onderzoek, maar bijvoorbeeld voor rechtskundige doeleinden. De indices, uittreksels, afschriften, transcripties, aantekeningen e.d. van vóór 1800 worden daarom-voor zover zij geen deel uitmaken van een bepaald archief-opgenomen in de verzameling losse aanwinsten. Definitie historisch werkmateriaal Met historisch werkmateriaal wordt materiaal bedoeld dat ontstaan is door het gebruik van archieven: alfabetische indices op archiefbestanddelen, transcripties, afschriften, uittreksels en aantekeningen van en uit archiefstukken, e.d. Tot de vorming van een verzameling van dit materiaal is besloten in 1989. Diverse collecties die bij de Gemeentelijke Archiefdienst aanwezig waren, konden al meteen als historisch werkmateriaal bestempeld worden en de verzameling groeide vervolgens snel door sanering van de bibliotheek en van het archief van de eigen dienst. In de eerste versie van de inventaris, die in 1992 gereedkwam, waren 623 nummers opgenomen. De tweede versie, die in 1996 verscheen, was uitgebreid met de nummers 624-702. In 2000 is de laatste aanvulling (nummers 703-741) aan de inventaris toegevoegd. De verzameling is afgesloten in verband met de fusie van de Gemeentelijke Archiefdienst Utrecht met het Rijksarchief in de provincie Utrecht. Historisch werkmateriaal van de nieuwe dienst, Het Utrechts Archief, zal in een afzonderlijke verzameling worden ondergebracht. De beschreven stukken zijn heel verschillend van inhoud, vorm en waarde. Over het algemeen kan echter gesteld worden, dat de stukken door noeste, tijdrovende arbeid zijn ontstaan en dat zij zeker van nut zullen zijn voor de huidige archiefonderzoekers. Ter verduidelijking van de aard van het materiaal wordt hieronder aangegeven hoe de verzameling zich verhoudt tot de andere verzamelingen en de archieven van de Gemeentelijke Archiefdienst Utrecht.