Stichting Nederlands Kunstbezit

Op 11 juni 1945 werd de Stichting Nederlands Kunstbezit (SNK) opgericht. De primaire taak was het terugkrijgen van Nederlands kunstbezit dat tijdens de oorlog was ontvreemd. Er kwam een bureau in Den Haag onder leiding van J.G. van Gelder, dat zich richtte op het verzamelen van informatie over ontvreemde kunstobjecten, en een bureau in Amsterdam, onder leiding van Dr. A.B. de Vries, conservator van het Rijksmuseum in Amsterdam. Dat laatste hield zich bezig met opsporen en terughalen. Het Amsterdamse bureau was onderdeel van het Commissariaat-Generaal voor de Behartiging van de Economische Belangen in Duitsland (Sectie VI: Kunstschatten, Bibliotheken en Archieven). Vanaf november 1945 werden alle werkzaamheden in Amsterdam geconcentreerd. In Duitsland werkte men samen met de geallieerde bezettingsautoriteiten. Het werk had al snel succes. Op 26 oktober 1945 kwamen de eerste 26 schilderijen op Schiphol aan en in de volgende jaren volgden duizenden kunstobjecten. Deze kostbaarheden werden in principe teruggegeven aan de oorspronkelijke eigenaar of de erfgenamen. Deze moesten echter wel het bewijs leveren voor hun claim. Als er geen eigenaren konden worden gevonden of als de claims niet overtuigend waren, verviel het object aan de staat en werd het veelal openbaar kunstbezit. In sommige gevallen leidde onenigheid over de claims tot langlopende procedures (erven Goudstikker). In 1948 werd bij een onderzoek vastgesteld dat administratie en beheer van de SNK niet in orde waren. De Vries legde daarop zijn functie neer. Op 1 juli 1950 werden de werkzaamheden van de SNK overgedragen aan het Bureau Herstelbetalings- en Recuperatiegoederen (Hergo) van het ministerie van Financiën. Met name met Oost-Europese landen is nog decennia onderhandeld over teruggave van kunstvoorwerpen (Collectie Koenigs). Het archief bevat informatie over de werkwijze van de stichting en honderden dossiers op naam van claims van eigenaren en nabestaanden.