Gemeente Hoensbroek, 1940-1947

Hoewel het archief strikt genomen loopt over de jaren 1940-1947 zijn er bescheiden opgenomen van voor en na die periode. Enerzijds zijn er zaken, waarvan de voorbereiding voor 1940 begint en die hun beslag hebben in de onderhavige periode, anderzijds zijn er zaken die beginnen in deze periode en uitlopen tot ver na 1947. Dit is duidelijk gemaakt met de teksthaken "( )". De jaartallen geven de datum van het jongste- en het oudste stuk aan. De stukken dagtekenende vóór 1940 zijn als retro-acta beschouwd en opgenomen in deze inventaris. Bescheiden van vóór 1940, m.u.v. retro-acta, zijn afgezonderd t.b.v. het oud archief, evenals de meeste bescheiden vanaf 1948, tenzij ze deel uit maken van een zaak of als eenheid bijeen horen. Het inventarisatieschema is afgeleid van de basis-archiefcode van de V.N.G., uitgave 1992, met supplement 1995, waarbij opgemerkt dient te worden, dat de inconsequenties bij de onderverdelingen niet zijn overgenomen. Gekozen is voor een indeling van algemeen naar bijzonder, hoewel zoveel mogelijk de klassieke algemene onderwerpen ondergebracht zijn bij de bijzondere onderwerpen, in het belang van de gebruiker. Meestal zal op de plaats, waar de omschrijving had moeten staan volgens de basisarchiefcode, een blanco-omschrijving aanwezig zijn. In 2007 werd begonnen met het bijvoegen van nog aangetroffen stukken. Hierbij werd geconstateerd, dat enkele dossiers, die in 2000 waren geinventariseerd, niet meer aanwezig waren. Na de de definitieve afronding in 2011 werden enkele dossiers teruggevonden, helaas ontbraken weer dossiers. Uiteindelijk betrof het vier dossiers. Invnrs. 11a, 154, 169, 455 Opgemerkt dient te worden, dat het archief, en met name het niet openbare deel, intensief geraadpleegd is geworden voor diverse publicaties.

Bijlage II: lijst van beschadigde stukken (1.8.) : Invnrs. 2 18 207 574 597 638-644 847(ernstig) 848

Lijst van gemeenteraadsleden. Peeters, 819 1940 A. Korf. Peeters, 819 1940 A. Vos. 1945 S. Bosch. 1945 J.H. Boshouwers. 1945 J.L.A. Custers. 1945 M.J.J. Dekker. 1945 J.A. Erens. 1945 H.A. Köppen. 1945 H. Nijholt. 1945 J.H. Quaedackers. 1945 J.H.J. Sangen. 1945 H.J. Smid. 1945 J.M. Stork. 1945 P.J. Vliegen. 1945 J. de Vries. 1945 J. Wante. 1945 J.W.W. van Wijk. 1946 J.H. Boshouwers. 1946 M.P.H. Cremers. 1946 A.L.E. Custers. 1946 J.A. Erens. 1946. Groot, P.J.d. 1946 A.N.M. Hamers. 1946 M.J. Lobbes. (niet aanvaard) 1946 A. Kersten. (niet aanvaard) 1946 A. Maas. (niet aanvaard) 1946 W.H. Mannens. 1946 W.v.d. Meer. 1946 H. Nijholt. 1946 J.S.H. Offermans. 1946 R. de Ruiter, geb.Timmer. 1946 J.H. Quaedackers. 1946 J.Th. Quaedackers. 1946 P.J. Vliegen. 1946 J. de Vries. 1946 J. Wante. 1946 J.J.W. van Wijk. 1947 J.P.C.de Groot. Peeters, 819

Literatuurlijst, afkortingen en verklarende woordenlijst (1.6.) : Baghus, P., Ontmoeting met de bevrijding. De ouverture in Limburg 1944-1945, Baarn 1985. Booy, E.P.de (red)., Lexicon van Nederlandse archieftermen, Den Haag 1991. Cammaert, A.P.M., Het verborgen front. Een geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog, Leeuwarden-Mechelen 1994. Brongers, E.H., De oorlog in Mei 1940, Baarn 1985, 4e druk. ---- Een dag oorlog in Zuid-Limburg, Baarn 1990, 3e druk. Hendriks, J., Koenen, H., D-Day in Zuid-Limburg. De bevrijding van uur tot uur, van plaats tot plaats, Landgraaf 1994. Koenen, M.J. Verklarend handwoordenboek der Nederlandsche taal, Groningen-Den Haag z.d.,16e druk Jong, L. de., Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, dl. 6, 1e helft, 's-Gravenhage 1975. ---- Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, delen 10, 's-Gravenhage 1981, 1982. ----- Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, deel 11C III, 's-Gravenhage 1986. Lansink, J.G.S., Inventaris van het archief van het gemeentebestuur van Hoensbroek (1882) 1948-1981 (1987), Heerlen 1994. Mededelingen van de Commissie selectiecriteria vernietiging gegevens (inter)gemeentelijke organen, in: OD 1994, 356. Meerendonk, H.J., Handleiding voor selectie en vernietiging van archiefbescheiden., 's-Gravenhage 1985. Ministerie voor Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur., Lijst van voor vernietiging in aanmerking komende stukken in gemeente-archieven, in: Nederlandsche Staatscourant 1983 no. 247. N.N., Spoorloos: Hoensbroekenaar wil "Josef" niet vergeten, in: Limburgs Dagbad 22-12-1999, 23; de kwestie rond de Duitse deserteur blijft schimmig Noordenbos, P., Geschiedenis en ontwikkeling van de opbouw der overheidsarchieven, in: Overheidsdocumentatie. Handleiding voor de documentatie der overheidsadministratie en haar toepassing voor de praktijk, Alphen a.d. Rijn, 1985, 24-41.

Bijlage I: lijsten van funcionarissen, gemeenteraadsleden en wethouders (1.7.) : Functionarissenlijsten: burgemeesters, secretarissen en ontvangers Burgemeesters Martin 1934-1943; 18 sept.-22 dec.1944; mei 1946-1965. De Win, pg. 39. Voor de verantwoording van de overige data m.b.t. Martin en de andere burgemeester zie geschiedenis van de organisatie Le Haen 1944 feb.-1944 sept. Boshouwers (locoburgemeester) 1944 dec-1946 mei Gemeentesecretarissen Kaufmann H.B.A. 1922-1946 1922-1944, ontslag door burgemeester Le Haen. Door B&W 26 september 1944 met terugwerkende kracht tot 11 juli in zijn functie hersteld. Werd op 9 december 1946 eervol ontslagen wegens benoeming als burgemeester van Borne (Overijssel) Peeters, 685 Ritzen, J.H. 1946-1947. Solliciteert in 1947 naar een betrekking in Schimmert. Invnr. 375. De Win noch Peeters vermelden hem Peeters, P.A.H.M., 1947-1965. Benoemd bij RB van 20 januari 1947. De Win, pg. 39; Peeters, pg. 685. Gemeenteontvangers Willems, A.H.J., In 1943 eervol ontslagen als waarnemend ontvanger. Invnr.377; de Win, invnr. 994. Willems was sinds 1917 in dienst. Tonnaer, J.H.,1926-1944, overleden 25-4-1944. Peeters, 686; invnr. 377; de Win invnr. 984. Simons, M.H., 1944. Benoemd door Le Haen op 22 juni als opvolger van Tonnaer. Was voorheen klerk ter secretarie. Simons werd direct na de bevrijding ontslagen. Invnr. 337; Peeters, 686. Zie ook zuiveringsdossier, invnr. 469. Er is correspondentie t/m 1973, zie de Win, invnr. 975. Diederen, J.H., 1946-1947. Was al i.v.m. de ziekte van Tonnaer aangewezen als waarnemend ontvanger. Definitief benoemd bij RB van 26 maart 1946, per 1 mei. Vlp. invnr. 337; de Win invnr. 916

Verklarende woordenlijst. Cum Anexismet bijbehoren[d werk] felonieleenbreuk, halsmisdaad nomen nescionaam onbekend perfidevals, trouweloos, verradelijk supprimatieopheffing

v.m.voormalige v/hvoorheen V.N.G.Vereeniging van Nederlandsche Gemeenten W.H.N.Winterhulp Nederland wed.weduwe Z.E.H.zijn eerwaarde heer Z.K.H.Zijne Koninklijke Hoogheid z.d.zonder datum zg.zogenaamd z.j.zonder jaar z.p.zonder plaats zrs.zusters

Kader van deze inventarisatie (1.5.) : Deze inventarisatie heeft plaatsgevonden in het kader van de VVA-opleiding van ondergetekende in 2000. Een dankwoord gaat uit naar mijn mentor, H. Lansink, die mij welwillend het archief ter beschikking stelde en ondanks ernstige- en langdurige ziekte kans heeft gezien, mij met raad bij te staan. Eveneens een woord van dank aan mijn collega T. Slenders voor het met raad en daad bijstaan van het gebruik van het computerinventarisatieprogramma MAIS; voor het converteren van deze bestanden naar een tekstverwerkingsprogramma wp.5.1 en voor bewerken hiervan. H.Thissen, Heerlen 2000

Lijst van afkortingen. A.P.V.Algemene Politie Verordening afd.afdeling AMFAlgemeen Mijnwerkersfonds art.artikel B.S.Binnenlandse Strijdkrachten b&wburgemeester en wethouders caAfhankelijk van het zinsverband: Centi-are, circa of cum anexis Cons. consorten csconsorten cvcentrale verwarming d.d.de dato dpl.dienstplichtig D.U.W.Dienst Uitvoering Werken dhr.de heer dl.deel dpl.dienstplichtig fam.familie G.L.O.gewoon Lager Onderwijs G.S.Gedeputeerde Staten ged.gedeeltelijk H.Heilige H.B.S.Hogere Burger School i.v.m.in verband met invnr.inventarisnummer inz.inzake K.P.Knokploeg L.B.D.Luchtbeschermingsdienst L.O.Lager Onderwijs m.b.t.met betrekking tot Mej.Mejuffrouw MMMaaslandse Monografieën Mnmet name N.A.D.Nederlandsche Arbeidsdienst N.A.F.Nederlandsche Arbeidsfront n.a.v.naar aanleiding van N.S.B.Nationaal Socialistische Beweging N.S.D.A.P.Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei N.S.N.A.P.Nationaal Socialistische Nederlandsche Arbeiders Partij N.S.V.National Sozialistische Volkswohfahrt N.V.Naamloze Vennootschap N.V.D.Nederlandsche Volksdienst nnNomen Nescio Nos.nummers O.D.Orde Dienst PGpagina PLEMProvinciale Limburgsche Electrische Maatschappij RBraadsbesluit R.K.Rooms Katholiek resp.respectievelijk S.D.Sicherheits Dienst S.S.Schutz Staffel St.Sint RIODRijks Instituut voor Oorlogsdocumentatie t.a.v.ten aanzien van t.o.v.ten opzichte van

Verantwoording van de inventarisatie (1.3.) : Achter in de inventaris van de gemeente zijn zgn. gedeponeerde archieven opgenomen. Van deponeren van archieven is sprake wanneer rechten of functies en daarom ook de archiefbescheiden van de ene archiefvormende instelling of persoon overgaan op een andere. Ook is er van deponeren sprake, wanneer een ondergeschikte functionaris of commissie met een speciale opdracht na beëindiging van de werkzaamheden de tijdens de uitvoering daartoe ontvangen of opgemaakte stukken overdraagt. Lexicon, pg. 14 Hoewel de ambtenaar van de burgerlijke stand en de gemeente-ontvanger derhalve ook archiefvormers zijn, zijn omwille van de gebruiker deze stukken onder "organisatie" bij burgerlijke stand en financiën ondergebracht en niet opgenomen als gedeponeerd archief. Bij de Distributiedienst zijn vermengde dossiers met secretariestukken aangetroffen. Om de betreffende zaak bijeen te houden en omdat men indertijd ook geen onderscheid maakte, zijn deze bescheiden bijeen gehouden en in het secretarie-archief plaatst. De onvermengde dossier zijn als gedeponeerd archief beschouwd. De luchtbescherming(sdienst) is in zijn geheel in het secretarie-opgenomen. Het blok 1940-1947 is een afgesloten deelarchief van het dynamisch archief van de in 1981 opgeheven gemeente. Zoals vermeld bij de geschiedenis van het archief, berustte er een embargo op, vanwege enkele gevoelige zaken uit de oorlogstijd. Archivistisch gezien is het jaar 1947, indien er geen embargo op berustte, ook een goede cesuur. Het is het laatste jaar, waarin volgens het rubriekenstelsel gewerkt werd. In 1948 werd definitief de zaakgsgewijze ordening volgens de code V.N.G. ingevoerd. Omdat het terugbrengen naar de oude orde i.v.m. de eerder genoemde gedeeltelijke inventarisatie niet meer mogelijk was, is de rest van het archief ook zaaksgewijs geordend volgens de code V.N.G. Feitelijk had de Win dit blok in zijn inventaris moeten opnemen.

Lijst van wethouders Tenzij anders vermeld, invnr. 366 1939 J.H. Boshouwers Peeters, 818 1939 J. Wante. Peeters, 818 1944 J.H. Boshouwers 1944 J.Wante. 1945 J.H.J. Sangen. Niet vermeld door Peeters 1946 W.H. Mannens. 1946 J. de Vries.

Paape, A.H., Donkere jaren. Episoden uit de geschiedenis van Limburg 1933-1945,Assen 1969 (MM 10). Peeters, P.A.H.M., Hoensbroek in de jongste tijd, in: Venne, J.M.v.d. (Red) Geschiedenis van Hoensbroek, Hoensbroek 1967, pg. 647-782. Somers, E., Pier, M., Archievengids van de Tweede Wereldoorlog, Zutphen 1994. S.O.D., ABC-regels. Handleiding voor het alfabetisch rangschikken, z.p. 1991, 12e druk. Stichting Brabantse Archief Selectie Commissie., Leidraad voor de selectie op vernietiging van archiefbescheiden van (inter) gemeentelijke organen, Oosterhout 1993. ; Stokman, S., Het verzet van de Nederlandsche bisschoppen tegen nationaal socialisme en Duitsche tirannie. Herderlijke brieven, instructies en andere documenten, Utrecht 1945. Vaart Smit, H.W. v.d., Kamptoestanden 1944-'45-'48, Haarlem 1949. Vellenga, S., Katholiek Zuid-Limburg en het fascisme, Assen 1975. Werkgroep Documentaire Informatievoorziening Energiebedrijven.,Bewaartermijnen voor archiefstukken van energiebedrijven in Nederland, Arnhem 1999. Win, J.Th.H.de., Inventaris van de archieven der gemeente Hoensbroek 1800-1940, Maastricht 1976.

Openbaarheid (1.4.) : Van een groot aantal bescheiden is het wenselijk, ingevolge art. 15 van de Archiefwet 1995, de openbaarheid te beperken, voornamelijk omwille van bescherming van de privacy van nog levende personen. Voor het inzien van deze stukken is een onderzoekingsverklaring vereist.