'Steenwijk, 19 juli 1943.

'Steenwijk, 19 juli 1943. Voor hun vertrek naar het oosten werden heden de 500 arbeidsmannen op de markt te Steenwijk toegesproken door den commandant van den Nederlandschen Arbeidsdienst, Generaal-Arbeitsleider L.A.C. de Bock en den Duitschen Generaal-Arbeitsführer Bethman. Overzicht tijden het spelen van de Volksliederen.' De Nederlandsche Arbeidsdienst (NAD) werd door de Duitse bezetter op 23 mei 1941 opgericht. De organisatie vertoonde sterke overeenkomsten met de Duitse Reichsarbeitsdienst en was een voortzetting van de Nederlandsche Opbouwdienst (NOD). Het bewerken van het land was één van de voornaamste werkzaamheden. Aanvankelijk nam de bezetter genoegen met vrijwilligers. Maar vanaf 1942 werden bepaalde categorieën jongeren verplicht opgeroepen. Al snel raakte de NAD steeds meer onder nationaal-socialistische invloed. Vast onderdeel was het onderricht in het nationaal-socialistische gedachtegoed en daarnaast had de opleiding een sterk militair karakter. Symbool van de NAD was de spade die werd gedragen als een geweer.