(1029-01) Bankierskantoor Lissa & Kann

Pensioenvoorziening: Rond de eeuwwisseling van de 19de en 20ste eeuw was er op het gebied van de arbeidsvoorwaarden nog weinig geregeld. In beginsel was het toekennen van een uitkering of pensioen afhankelijk van een besluit van de centrale leiding. Bekend is dat J.H. Kann in zijn testament een regeling had getroffen voor zijn procuratiehouder Joëls. Deze gebeurtenis is (mede) aanleiding geweest tot het in het leven roepen van het Pensioen- en Ondersteuningsfonds voor de Beambten der Firma Lissa & Kann (hierna Pensioen- en Ondersteuningsfonds).(7)Het Pensioen- en Ondersteuningsfonds werd opgericht op 1 januari 1905. Het fonds was bedoeld voor beambten, dat wil zeggen dat personen zoals lopers en werksters buiten de regeling vielen. Voor opname in het fonds golden voorts een diensttijd van minstens vijf jaar en een leeftijd van minimaal 25 jaar voor gehuwden en van 30 jaar voor ongehuwden. Het fonds startte met zeven deelnemers. De directie nam niet deel aan het fonds. Voor hen gold een aparte voorziening en de kosten die hieruit voortvloeiden kwamen rechtstreeks ten laste van de verlies- en winstrekening.(8) De gehele regeling was nogal vrijblijvend. Grootste bezwaar was echter de juridische status van het fonds. Het lot van de pensioenen bleef verbonden met dat van het bankiershuis. In 1950 werd overgegaan tot de oprichting van de Stichting Pensioenfonds van Lissa & Kann. Er kwam een pensioenreglement, waarbij de pensioenrechten werden vastgesteld. De stichting werd gemachtigd de pensioenverzekeringen bij een verzekeringsmaatschappij onder te brengen. Met medewerking van alle deelgenoten werd het kapitaal van het oude Pensioen- en Ondersteuningsfonds overgedragen aan de stichting.Door de fusie van de N.V. Bankierskantoor van Lissa & Kann met Mees & Hope veranderde ook de positie van de Stichting Pensioenfonds. Met instemming van het bestuur werd de Stichting Pensioenfonds van Lissa & Kann op 31 december 1968 geliquideerd. In 1971 werden de diverse pensioenfondsen ondergebracht in de Stichting Pensioenfonds van de Bank en Assurantie Associatie. Firma van Lissa & Kann, 1806-1906: De gemeenschappelijke activiteiten tussen Moses Lissa en Hirschel Kann begonnen al vóór 1800. Dit kan worden afgeleid uit het oudste contract tussen hen, gedateerd 5 juni 1800. Daarin kwamen zij overeen "om onse associatie of companieschap in den koophandel op de volgende wijze onder de Goddelijke zegen te regelen en te bepaalen (...) dat deze associatie is en blijft zoals zij tot heeden toe bestond". Die bestaande regeling hield in dat zij ieder voor de helft in de winsten dan wel verliezen zouden delen.Op 1 januari 1805 werd een vernieuwd contract opgemaakt, waarbij aanvankelijk werd besloten dat vanaf 1 mei 1805 de zaken werden gevoerd "onder de naam en teekening van Lissa & Kann". De ingangsdatum werd later bepaald op 1 januari 1806. Bij het overlijden van Hirschel Kann in 1819 trad Lissa als enig beherend vennoot op totdat in 1837 Ellazar Kann, zoon van Hirschel en schoonzoon van Moses Lissa, in de firma werd opgenomen. In 1847 nam Ellazar Kann alleen de leiding van de firma over. In 1866 werd zoon Maurice medevennoot. In 1886 trok Ellazar Kann zich terug uit de firma. Maurice kreeg het recht de zaak geheel voor eigen rekening voort te zetten met behoud van de firmanaam Lissa & Kann.(1)(2) In 1891 nam de zoon van Maurice Kann, Jacobus Henricus Kann, de leiding van de firma over. Onder J.H. Kann maakte de firma een grote bloeiperiode door. De Nederlandse economie raakte in een stroomversnelling. Er ontstond een groeiende behoefte aan kapitaal en in de lijn van deze stijgende welvaart nam de effectenhandel toe. Kernactiviteit van de firma Lissa & Kann was het adviseren van particuliere cliënten inzake het beleggen in effecten, met alles wat daarmee verbonden was, zoals de aan- en verkoop van effecten, het bijhouden van uitlotingen en het verzorgen van couponbetalingen. Hoewel Lissa & Kann in de loop van haar bestaan zeer uiteenlopende activiteiten heeft ondernomen, zoals assurantiebemiddeling en onroerend goed, bleven de effectenhandel en het vermogensbeheer centraal staan. Integratie van Lissa & Kann met Mees & Hope: Na de Tweede Wereldoorlog werd snel duidelijk dat het voortbestaan van de persoonlijke kleinere bank- en effecteninstellingen in het gedrang kwam. De grotere banken rukten op en namen de kleinere huizen over. In 1962 werd een belangengemeenschap gevormd tussen het Amsterdamse Hope & Co. en het Rotterdamse Mees & Zoonen. In 1966 kwam een volledige fusie tot stand door de vorming van de firma Mees & Hope. Op 1 januari 1967 volgde een volledige fusie tussen Mees & Hope en de N.V. Bankierskantoor van Lissa & Kann. Tijdens het fusieproces werd besloten om de maatschappij niet op te heffen.(9) In 1966 volgde een statutaire naamswijziging in Lissa & Kann N.V. De eigen Raad van Commissarissen werd afgeschaft.Door het moederbedrijf (Mees & Hope) werd de maatschappij gebruikt voor het verlenen van speciale kredieten. Begin jaren 1980 werd Lissa & Kann N.V. omgezet in een besloten vennootschap, Lissa & Kann B.V. en verhuisde het bedrijf naar Amsterdam.(10) In 1969 fuseerde Mees & Hope met de Nederlandse Overzee Bank tot Bank Mees & Hope N.V. Een nieuwe fusiegolf aan het begin van de jaren 1990 bracht Bank Mees & Hope N.V. en Pierson, Heldring & Pierson samen in MeesPierson. Daarmee was een aanzienlijk deel van het oude Haagse bank- en effectenbedrijf onder één dak gekomen. Noten: 1. Zie de inventarisnummers 17-18. 2. Beknopte genealogie van de families van Kann en van Lissa [niet overgenomen in deze inleiding]. Het genealogisch schema is ontleend aan P.A. Geljon, Een zeer persoonlijk effectenhuis, Het Haagse Lissa & Kann 1800-1966, Amsterdam, 1998. 3. Zie inventarisnummer 30. 4. Geljon, hoofdstuk 4, Streven naar verbetering. 5. Ibidem. 6. De notulen van de vergaderingen van commissarissen werden niet aangetroffen. In de notulen van de vergaderingen van de directie wordt geen melding gemaakt van de nota Schuller. 7. Zie inventarisnummer 127. 8. Zie inventarisnummer 118. 9. Opmerkelijk is in dit verband dat bij oprichting van de N.V. Bankierskantoor van Lissa & Kann in 1906 was besloten om het bankbedrijf op 31 december 1966 te laten beëindigen. 10. In het Handelsregister van de Kamer van Koophandel te Amsterdam staat het bedrijf nog steeds ingeschreven als onderdeel van het concern van MeesPierson N.V. 11. Geljon, p. 9 e.v. 12. Haags Gemeentearchief, overeenkomst van inbewaringgeving, 4 november 1998. N.V. Bankierskantoor van Lissa & Kann, 1906-1966: Met de omzetting van de firma in een naamloze vennootschap stond het bankiersbedrijf Lissa & Kann niet alleen. Tal van nieuwe banken werden in NV-vorm opgericht en ook bestaande firma's werden in deze rechtsvorm omgezet. De firmastructuur vertoonde gebreken, zoals de onbeperkte persoonlijke aansprakelijkheid en de noodzaak tot terugbetaling van de kapitaalinbreng bij overlijden. Het doel van de naamloze vennootschap was de voortzetting van de onder de firma Lissa & Kann gedreven bankiers- en effectenzaak en mitsdien de uitoefening van het bedrijf van bankier en commissionair in effecten in de ruimste zin van het woord. Typerend voor de positionering van Lissa & Kann binnen het Haagse bankwezen is de notitie van P.D. Schuller tot Peursum aan H. ter Meulen (president-commissaris) naar aanleiding van een commissarissenvergadering in 1952. Hij schreef: "Met het oog op de concurrentie van het grootbankbedrijf zal Lissa & Kann zich voornamelijk dienen te bepalen tot een werkzaamheid, waarbij met kans op succes de concurrenten kunnen worden overtroefd. Werkzaamheden, die door het kantoor als dat van Lissa & Kann, nauwgezetter, vlugger, gemoedelijker, ook wel als een soort vriendendienst kunnen worden verricht voor een cliëntèle die door meer persoonlijk contact zich met het kantoor verbonden voelt. Deze arbeid ligt uitsluitend op het gebied van vermogensadministratie, het beheer van kapitalen en kapitaaltjes belegd in effecten, huizen enz.".(3)Het maatschappelijk kapitaal van de nieuwe naamloze vennootschap bestond uit 200 aandelen van f 10.000,- waarvan 100 aandelen waren geplaatst en volgestort. Ruim driekwart van de aandelen kwam in handen van J.H. Kann. In 1916 werd door de N.V. Bankierskantoor van Lissa & Kann een raad van commissarissen ingesteld. De leiding van de bank werd uitgebreid. Naast J.H. Kann werden S.J. Hogerzeil en P.D. Schuller tot Peursum gekozen tot lid van de directie. De archieven: Een groot gedeelte van het archief van Lissa & Kann is waarschijnlijk vernietigd. Uit de conceptnotulen van de vergadering van commissarissen op 26 januari 1972 wordt gewezen op de hoge kosten voor opslag van archief. "Er dient nagegaan te worden of er een gedeelte van het oude archief van Lissa & Kann vernietigd kan worden". Op grond van het aanwezige archiefmateriaal kan weinig worden gemeld over de oorspronkelijke structuur van de archieven. De archieven zijn zeer onvolledig. Tot deze constatering kwam ook Geljon. In zijn voorwoord schreef hij: "De eerste indruk van dit 'archief' was niet bemoedigend; het geheel omvat nog geen twintig archiefdozen, waarvan een deel dan ook nog betrekking heeft op het pensioen- en spaarfonds, dan wel op meer recente jaren. Tot 1940 ontbreekt cijfermateriaal vrijwel geheel."