Лични фонд Павла Шосбергера

Pavle Šosberger, kulturni poslenik, funkcioner jevrejskih organizacija, autor knjiga o Jevrejima, rođen je 21. septembra 1920. u Budimpešti. Oktobra 1941. okupatori ga odvode na prisilni rad, a sredinom 1943. dospeva u logore borskog rudnika. Od 1944. je bio učesnik NOB-a. Roditelji i brat Pavla Šosbergera stradali su u raciji 23. januara 1942, a ostala rodbina je deportovana u Aušvic. Po okončanju rata i demobilizaciji radio je u nekoliko preduzeća rukovodeći izgradnjom građevinskih objekata. Karijeru je završio u PTT Novi Sad 1981. kada je penzionisan. Bio je aktivan i u jevrejskoj zajednici. Od 1964. je bio potpredsednik, a od 1966. predsednik jevrejske opštine u Novom Sadu. Od 1974. je bio član Glavnog i Izvršnog odbora Saveza jevrejskih opština Jugoslavije. Vodio je mnoge kulturne i humanitrne akcije, držao predavanja, organizovao proslave jevrejskih praznika. Pokrenuo je inicijativu da se prvi put posle rata , 23. januara 1967. godine održi komemoracija nevinim žrtvama racije u Novom Sadu. Bio je veoma aktivan na polju publicistike i istorije Jevreja u Novom Sadu i Vojvodini. Njegova najznačajnija dela su: *Jevreji u Vojvodini*, *Novosadski Jevreji*, *Osnovni pojmovi jevrejskih običaja i religije*, *Sinagoge u Vojvodini*, *Spisak žrtava Holokausta u Novom Sadu*, *Jevreji u logorima borskog rudnika 1941-1944*, *Život kako sam ga ja Video*, *Šetnja novosadskom čaršijom* i dr. Bio je nosilac mnogih odlikovanja i nagrada. Umro je u Novom Sadu 2012. godine. Istorijska beleška Građa fonda je nastala u periodu od 1920. do 2011. godine i najvećim delom se odnosi na prostor Vojvodine, a nastala je radom Pavla Šosbergera. Dokumenta o delatnosti tvorca fonda: istorijat porodice Šosberger; nagrade, priznanja i dr; podaci iz radnog odnosa; predavanja, intervjui, savetovanja, seminari i dr; materijali sa sastanaka Jevrejske opštine, Saveznog izvršnog veća, komisija i dr; Ugovor o međusobnom davanju u zakup novosadske Sinagoge. Najveći deo građe u fondu čine razni materijali koji su nastali ili koji su sakupljeni tokom rada Pavla Šosbergera na pisanju raznih radova i knjiga (beleške, fotokopije dokumenata i literature, isečci iz novina). Tako se u fondu nalaze: materijali nastali tokom pripremanja knjiga: *Jevreji u Vojvodini*, *Sinagoge u Vojvodini*, *Novosadski Jevreji*, *Život kako sam ga ja video*; materijal o Holokaustu i antisemitizmu; materijal o Raciji i stradalim Jevrejima u Vojvodini 1941–1943; Jevreji u logorima Borskog rudnika; Jevreji u Vojvodini kroz istoriju po mestima, Jevreji u Habzburškoj monarhiji, Srbiji, Jugoslaviji, Balkanu i dr; Jevreji u Novom Sadu kroz istoriju; popisi Jevreja u Hazburškoj monarhiji i u Novom Sadu; Izborni spisak Jevrejske opštine Novi Sad 1933; Jevrejske škole i prosveta u Novom Sadu i Vojvodini; jevrejska društva i udruženja u Novom Sadu i Vojvodini; zdravstvo u Novom Sadu i Vojvodini; jevrejska štampa u Vojvodini do 1941; materijali za istorijat masona u Kraljevini Jugoslaviji; jevrejska vera, kultura, obrazovanje i drugo; razni umetnici Jevreji; skice sinagoga u Vojvodini; skice i fotografije poznatih Jevreja; istorija Izraela; biografije znamenitih Jevreja. U građi fonda se nalaze i pisma Pavla Šosbergera, kao i pisma lica i ustanova koja su upućena Pavlu Šosbergeru; porodična pisma; čestitke, razglednice, pozivnice i dr. Dokumenta drugih lica o tvorcu fonda: eseji, kratke priče i dr. raznih autora. Fotografije: fotografije nastale u logorima Borskog rudnika tokom Drugog svetskog rata; fotografije iz nekoliko vojvođanskih gradova nastale 1941. godine na kojima se vide zločini okupatora nad Jevrejima (maltretiranje, odvođenje u logore, vešanje); fotografije sinagoga u Vojvodini i dr. Plakati, jevrejski kalendari, razne publikacije, časopis *Jevrejski pregled* i drugi časopisi. Sumarni inventar Slobodan pristup uz poštovanje odredaba Zakona o kulturnim dobrima RS, 1994. Odlukom Arhiva Vojvodine.