Den Ham, oorlogsmonumenten

De twee monumenten in Den Ham (Twenterand) herinneren aan de achttien gevallenen in de plaats Den Ham. De namen van de achttien slachtoffers luiden: Marten Kamphuis (1917-1940), Gerrit Alle Haverman (1919-1940), Gerrit Hendrik Lammerink (1906-1945), Geert Heikens (1891-1945), Hendrik de Ruiter (1906-1945), Klaas Dam (1924-1945), Wicher Dam (1919-1945), Harm Teisman (1924-1944), Gerrit Willem Nijboer (1917-1945), Dina Spierenburg (1918-1945), Wilhelmina Hendrika Bartels-Pastink (1889-1945), Hendrikus Hekman (1905-1945), Jan Willem Wemekamp (1886-1945), Levie Schlosser (1867-1943), Simon Schlosser (1885-1943), Judic Schlosser - van Dam (1886-1943), Michel Schlosser (1918-1943) en Gompert Schlosser (1931-1943). De achttien namen die op het voetstuk staan zijn van verzetsmensen, burgerslachtoffers en vervolgden. Van de achttien slachtoffers uit Den Ham zijn er twee gesneuveld bij de Duitse invasie in de meidagen van 1940. Vijf namen op het monument zijn plaatselijke verzetslieden die na verraad zijn gearresteerd en zijn overleden in de concentratiekampen Neuengamme en Oraniënburg. Deze verzetslieden waren Gerrit Hendrik Lammerink, Geert Heikens, Hendrik de Ruiter en de broers Klaas en Wicher Dam. De eerste vier werden als eersten gearresteerd en stierven in kamp Neuengamme. Wicher Dam werd later gearresteerd en overleed in kamp Oraniënburg. Vier mensen stierven als gevolg van de oorlog. Zo werd Wilhelmina Hendrika Barteld-Pastink geraakt door een verdwaalde kogel en had Jan Willem Wemekamp de pech langs Duitsers te fietsen die juist bezig waren een groep gevangenen te fusilleren. Hij werd in zijn buik getrapt en overleed kort daarna in het ziekenhuis van Almelo. Twee vrouwen kwamen tijdens de beschietingen bij de bevrijding van Den Ham om het leven. Drie geallieerde piloten zijn in de omgeving van het dorp gesneuveld en begraven op de Algemene begraafplaats in Den Ham. De namen van de vijf Joden zijn vanaf 4 mei 2017 vermeld op het monument. Hun namen luiden: Levi Schlosser , Simon Schlosser , Judic Schlosser – van Dam , Miechel Schlosser en Gompert Schlosser . Zij werden op woensdag 10 maart 1943 weggevoerd via Westerbork naar Sobibor in Polen, waar ze een paar dagen later vermoord werden. Oprichting De oprichting van het tweede monument was de wens van de nabestaanden van de gevallenen in Den Ham. De oude plaquette noemt de namen van de gevallenen niet en dat is met het nieuwe monument alsnog gebeurd. Ook zijn er later namen van joodse slachtoffers toegevoegd. Onthulling Het tweede monument is onthuld op 4 mei 2009.