Hilversum, gedenkkruis voor verzetsmensen

Het gedenkkruis op de Bussummerheide in Hilversum is opgericht ter nagedachtenis aan de vijf verzetsmensen die hier tijdens de Tweede Wereldoorlog in 1941 door de bezetter zijn gefusilleerd. De namen van de vijf slachtoffers luiden: Anne Anton Bosschart, Lodewijk Anne Rinse Jetze van Hamel, Rudolf Pieter 's Jacob, Cornelis van der Vegte en Andreas Johannes Leendert van Zomeren. Er is helaas weinig bekend over het gedenkkruis of de slachtoffers. De 25-jarige luitenant ter zee Lodewijk van Hamel was de eerste geheime agent die vanuit Engeland naar Nederland werd uitgezonden, zijn verzetsnaam was Willem van Dalen. Hem is gevraagd een betrouwbare radioverbinding met Londen tot stand te brengen en een spionagegroep op te zetten. Zijn legitimatiebewijs was een zilveren dubbeltje, op een bepaalde manier gesneden, dat hij aan een zilveren kettinkje rond zijn hals droeg en dat hij had gekregen van Prins Bernard. Voor geld moest hij zich wenden tot de heer Menten, firmant van de Haagse Bank ‘Heldring& Pierson’. Hij slaagde erin een groep samen te stellen en een adres te betrekken in Den Haag van waaruit gezonden kon worden. Van Hamel zou in oktober 1940 terugkeren naar Londen. In de nacht van 13 op 14 oktober zou hij met vier anderen door een watervliegtuig van de Nederlandse Marine Luchtvaart Dienst, de MLD, worden opgepikt van het Tjeukemeer. Omdat de piloot, Heye Schaper, door dichte mist niet kon landen, zijn ze teruggekeerd aan de oever. Daar werden ze door de Nederlandse politie gearresteerd, die de inmiddels verstopte koffer met spionagemateriaal gevonden had en later aan de Duitsers overdroeg. De opgepakte groep werd overgebracht naar het Oranjehotel in Scheveningen. Van Hamel is daar eindeloos gemarteld maar heeft over zijn opdrachtgevers nooit iets losgelaten. Hij is op 16 juni 1941 gefusilleerd op de Bussumerhei. Na de oorlog heeft hij postuum de Militaire Willemsorde, ridder 4e klasse gekregen. Bosschart, 's Jacob (advocaat in Amsterdam) en Van der Vegte (directeur van het advertentiebedrijf van de N.V. De Arbeiderspers) maakten deel uit van het Comité voor Vrij Nederland, één van de eerste illegale bladen kwam voort uit hun activiteiten. Eind 1940 had Bosschart een bespreking met leidende figuren van de Oranjewacht. Leden van de Oranjewacht werden gearresteerd en daaruit vloeide de arrestatie van Bosschart in december 1940 voort. In maart 1941 zijn allen gepakt die met Bosschart hadden samengewerkt. De drie verzetsmensen zijn op 29 september 1941 gefusilleerd. Oprichting In het geval van het kruis op de Bussumerhei hebben waarschijnlijk omwonenden of getuigen van de fusillade het kruis opgericht. Onthulling De precieze datum is onbekend. Volgens verschillende bronnen is het kruis direct na de Tweede Wereldoorlog, nog in 1945, geplaatst. Jaarlijks wordt er door wijkontmoetingscentrum De Palmpit een herdenking bij het monument georganiseerd.