Vereniging Het Groene Kruis Kapelle-Biezelinge, 1917-1970

Inleiding De Vereniging Het Groene Kruis Kapelle-Biezelinge is ontstaan uit de samenvoeging van drie verenigingen. De oudste vereniging was de Vereniging Liefdadigheid naar Vermogen te Kapelle, opgericht in 1898. De tweede was de Vereniging Wijkverpleging te Kapelle-Biezelinge en Eversdijk, opgericht in 1917. De derde was de Vereniging Ziekenzorg te Biezelinge, opgericht in 1914. Vereniging Liefdadigheid naar Vermogen te Kapelle De Vereniging Liefdadigheid naar Vermogen te Kapelle werd opgericht op maandag 3 januari 1898 (Goessche Courant, 6-1-1898). De vermelding ‘opgericht 21-7-1916’ in het oudst bewaarde notulenboek (inv.nr 1) moet op een misverstand berusten. Het doel van de vereniging was het uitlenen van verplegingsartikelen aan de leden, die deze door ziekte of handicap nodig hadden. Ook het verstrekken van ‘versterkende middelen’ aan behoeftigen en zieken behoorden tot het doel van de vereniging. Men werkte samen met de bestaande organisaties op maatschappelijk gebied, de armbesturen. De vereniging werd in krantenberichten wel aangeduid als ‘ziekenfonds’. In maart 1916 nam de vereniging in samenwerking met de Vereniging Liefdadigheid naar Vermogen te Biezelinge het initiatief tot de aanstelling van een bezoldigd wijkverpleegster. Daartoe werd in april 1916 een gezamenlijke vergadering van elf maatschappelijke organisaties belegd waarin tot oprichting van een ‘Vereeniging Wijkverpleging’ werd besloten. Tegelijkertijd zegden de organisaties een jaarlijkse subsidie toe om de vereniging in stand te houden, met als belangrijkste eerste doel de benoeming van een wijkverpleegster (zie verder de volgende paragraaf). De Vereniging Liefdadigheid naar Vermogen te Kapelle zette het eigen werk op gelijke voet voort. In 1924 waren er 278 leden, in 1945 waren dat er 561. In 1966 ging de vereniging op in de Vereniging Het Groene Kruis Kapelle-Biezelinge. Van deze vereniging zijn drie notulenregisters over de periode 1917-1964 bewaard gebleven. Vereniging Wijkverpleging te Kapelle-Biezelinge en Eversdijk Op initiatief van de verenigingen Liefdadigheid naar Vermogen te Kapelle en te Biezelinge kwamen in april 1916 elf maatschappelijke organisaties uit deze plaatsen bijeen om te komen tot oprichting van een ‘Vereeniging Wijkverpleging’. Een commissie (comité) bestaande uit afgevaardigden van de deelnemende organisaties besloot in mei tot oprichting, stelde in juli een bestuur samen en stelde ondertussen statuten en reglementen op. In oktober werd besloten de koninklijke goedkeuring op de statuten aan te vragen, die bij Koninklijk Besluit van 15 januari 1917 werd verleend. De officiële benaming werd Vereniging voor Wijkverpleging te Kapelle-Biezelinge en Eversdijk, kortweg ‘Vereniging Wijkverpleging’. Intussen werd al aan het belangrijkste doel van de vereniging invulling gegeven met de aanstelling van de eerste wijkverpleegster: mej. Jacoba Kielen (1890-1976), werkzaam op de school voor vroedvrouwen te Rotterdam. Zij werd in de vergadering van 5 februari 1917 officieel geïnstalleerd. Naast de subsidies van de deelnemende organisaties kon de financiële basis van de vereniging voor langere tijd worden veiliggesteld door een gift van de familie Van der Have via de oprichting van het D.J. van der Havefonds. Bestuursleden van dit fonds waren A. van der Have en ds J.D. Schmidt. Een grote stap in de geschiedenis van de Vereniging Wijkverpleging was de totstandkoming van een wijkverplegingsgebouw (‘wijkgebouw’) aan de Stationsstraat 2 in Kapelle (inv.nr 5). Het pand beschikte over twee spreekkamers voor doktoren, een wachtkamer en een kleedkamer en de bovenverdieping bood onderdak aan de wijkzuster. In samenwerking met de gemeente was aan dit gebouw een badhuis verbonden, voorzien van tien douchecellen. Het gebouw werd op zaterdag 6 mei 1950 officieel geopend. In 1966 ging de vereniging op in de Vereniging Het Groene Kruis Kapelle-Biezelinge. Van deze vereniging zijn geen notulen overgeleverd. De enige archivalia bevinden zich in inv.nrs 4 en 5. Vereniging Ziekenzorg te Biezelinge De Vereniging Ziekenzorg te Biezelinge werd opgericht op 12 februari 1914. Het doel van de vereniging was dezelfde als de Vereniging Liefdadigheid naar Vermogen: uitlening van verplegingsartikelen aan leden en verstrekken van ‘versterkende middelen’ aan behoeftigen. Ook deze vereniging nam deel aan de in 1916 opgerichte ‘Vereniging Wijkverpleging’ en ging in 1966 op in de Vereniging Het Groene Kruis Kapelle-Biezelinge. Van deze vereniging zijn twee notulenregisters over de periode 1914-1965 en enkele losse stukken bewaard gebleven. Deze werden in 2021 geschonken aan het Zeeuws Archief (Aanwinst 2021....). Vereniging Het Groene Kruis Kapelle-Biezelinge Op 6 augustus 1966 werd de Vereniging Het Groene Kruis Kapelle-Biezelinge opgericht. Hierin gingen de drie voorgaande verenigingen op. Op zaterdag 18 juni 1966 vierde de vereniging het 50-jarig bestaan met een bijeenkomst in het gemeentehuis van Kapelle. Als oprichtingsjaar hanteerde de vereniging het jaar van oprichting van de in takenpakket belangrijkste voorganger, de Vereniging Wijkverpleging. Enkele archiefstukken van deze vereniging bevinden zich in inv.nr 4. Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Vereniging Het Groene Kruis Kapelle, inv.nr(s) ..., daarna verkort als: ZA, Groene Kruis Kapelle, inv.nr(s) ...