Bank Hondius & Zoon NV, Middelburg, (1868) 1890-1979

Inleiding Bank Hondius werd opgericht te Middelburg in 1890 door Carel Juliaan Hondius (1856-1920). Hondius was aanvankelijk procuratiehouder bij het kassiersbureau van de firma J.A. Zip & Co te Middelburg, maar toen in 1890 een Van Teylingen toetrad en dit bedrijf werd omgedoopt tot Zip & Van Teylingen, verliet Hondius de zaak. Van onenigheid was geen sprake, maar kennelijk was er voor hem een reden om voor zichzelf te beginnen. De bank vestigde zich in een middeleeuws pandje naast zijn woning, het huis 's-Hertogenbosch aan de Vlasmarkt te Middelburg. Later verkocht hij dit pandje en vestigde hij de bank in zijn woning. In 1920 werd de naam van de bank gewijzigd in Hondius & Zoon NV. In 1945 nam Hondius de Firma P.L. de Bruyne & Zoon over. Het assurantiebedrijf van deze firma zette de bank onder dezelfde naam voort. In 1973 werd de naam van de bank gewijzigd in Bank Hondius & Zoon NV. Ondanks de vele fusies en overnames in het bankwezen kon Bank Hondius nog lang zelfstandig blijven, maar door de steeds sterkere schaalvergroting en de internationalisering van het bankwezen werd ook deze bank uiteindelijk gedwongen tot aansluiting bij een grotere instelling. Als gevolg van de overname van Bank Hondius in 1976 door de AMRO-Bank verloor de laatste particuliere bank in Zeeland zijn zelfstandigheid. De naam is echter blijven voortbestaan in het huidige bedrijf Hondius en Zoon Assurantien BV/ABN AMRO, dat tegenwoordig is gevestigd aan de Kousteensedijk in Middelburg. Met de overname in 1945 van de Firma P.L. de Bruyne & Zoon verkreeg Bank Hondius ook een assurantiebedrijf, dat onder dezelfde naam werd voortgezet. De Firma P.L. de Bruijne & Zoon, opgericht in 1801, was een van de oudste tussenpersonen in assurantiën van Nederland. Firmanten waren achtereenvolgens Gerard de Bruyne (1771-1834), zijn zoon Pieter (1815-1894), diens zoon Pieter Louis (1845-1917) en diens zoon Pieter (1884-1981). Het kantoor was gevestigd aan de Rouaanse Kaai, aanvankelijk nr G 142, na 1894 nr G 150. In mei 1940 vluchtte Pieter de Bruyne, die tevens Engels vice-consul was, naar Engeland. Na zijn terugkeer trad hij op 24 september 1945 uit de firma en volgde de overname door C.J. Hondius. Bank Hondius regelde van oudsher de bankzaken van veel particulieren. De Firma P.L. de Bruyne & Zoon verzekerde vele objecten van vooral Middelburgse particulieren, bedrijven en overheden. Onder andere de Gemeente Middelburg en de Provinciale Stoombootdiensten in Zeeland behoorden tot de vaste klanten. Dankzij de overname in 1945 kreeg de bank vele overheidsinstellingen en bedrijven als cliënt erbij, sectoren die voordien nauwelijks vertegenwoordigd waren. Naast assurantiezaken trad Bank Hondius onder de naam P.L. de Bruyne & Zoon ook op als tussenpersoon bij emigraties naar Canada en Australië in de jaren vijftig. Het archief bevat enkele dossiers van emigranten, die uitgebreid verslag doen van de reis en de eerste belevenissen na de emigratie (inv.nrs 133-135, 138). Het archief van Bank Hondius werd in 1981 in bewaring gegeven aan het Rijksarchief in Zeeland. In datzelfde jaar schonk P. van der Veen (1915-1998), directeur van Bank Hondius, het archief van de Firma P.L. de Bruyne & Zoon over de periode 1868-1939. Dit archief werd geplaatst bij het archief van Bank Hondius en kort daarop, in afwachting van de inventarisatie van het gehele archief van Bank Hondius, van een voorlopige beschrijving voorzien. Na de voorlopige inventarisatie van het archief van Bank Hondius in 1999 zijn deze stukken als gedeponeerd archief bij het archief van Bank Hondius opgenomen met gebruikmaking van de eerdere beschrijvingen (inv.nrs 298-320). De stukken van P.L. de Bruyne daterend van vóór de overname door Hondius die nog in het bankarchief werden aangetroffen zijn, gezien het voorlopige karakter van deze plaatsingslijst, nog niet naar het gedeponeerde archief overgebracht. Om welke stukken het gaat is echter via de index snel te achterhalen. Van de oorspronkelijke 25 meter archief van Bank Hondius is in 1998 vier meter vernietigd. Het betreft hier dubbelen, facturen, bankafschriften en ter kennisneming ontvangen stukken die in de plaatsinglijst als inventarisnummer zijn vervallen. Het archief van de Vereniging voor de Walcherse Geld- en Effectenhandel is opgenomen als gedeponeerd archief (inv.nr 270). Het archief is openbaar voor zover de stukken ouder zijn dan dertig jaar. Voor inzage in stukken jonger dan dertig jaar is toestemming van ABN AMRO Bank NV te Amsterdam vereist. Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Bank Hondius, inv.nr(s) ..., daarna verkort als: ZA, Bank Hondius, inv.nr(s) ...