Johannes Hulst

Jan Hulst uit Zaandam was een Nederlandse matroos en lid van de Communistische Partij Nederland (CPN) die in juni 1937 naar het republikeinse Spanje vertrok om te vechten in de Spaanse Burgeroorlog. Hij sloot zich aan bij de XIe Internationale Brigade, een eenheid van buitenlandse vrijwilligers die streden tegen de fascistische troepen van Franco. Na aankomst aan het front bij Brunete, waar de republikeinen een doorbraak probeerden, werd Jan ziekendrager maar vond het front zwaar en onveilig. Tijdens gevechten raakte zijn vriend Gerrit Giere vermist en vermoedelijk gedood door koloniale troepen van Franco. Jan vluchtte meerdere keren van het front en werkte uiteindelijk als keukenhulp in Albacete, het militaire hoofdkwartier van de republiek. In april 1938 keerde hij via Frankrijk terug naar Nederland, waar hij zich meldde bij het Nederlandse consulaat in Marseille en later in Parijs. Hij kreeg hulp om terug te reizen, maar verloor zijn Nederlandse nationaliteit vanwege zijn deelname aan de oorlog. De autoriteiten waren sceptisch over zijn verhaal, vooral omdat hij drie keer was gevlucht en mogelijk als deserteur werd gezien. Na zijn terugkeer in Zaandam werd Jan door de politie verhoord en bleef hij onder toezicht staan. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is niet bekend of hij problemen ondervond vanwege zijn Spaanse inzet. Pas na 1954 vroeg hij via de Binnenlandse Veiligheidsdienst om hernieuwde naturalisatie, maar als oud-communist had hij weinig kans. Jan voelde zich niet echt verbonden met de linkse oud-Spanjestrijders en werd niet geëerd door de partij. Zijn verhaal geeft inzicht in de moeilijke ervaringen van vrijwilligers die plotseling geconfronteerd werden met de harde realiteit van oorlog en verlies.

Bron: IISG | Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog (tekst ingekort met behulp van AI)