Joseph Marie van de Mortel

Ook bekend als: Joost

Joost wordt geboren op 5 april 1919 in Tilburg als zoon Jan van de Mortel en Josephina Houben. Zijn vader is vanaf januari 1940 burgemeester van Tilburg en ziet erop toe dat tijdens zijn ambtstermijn zo min mogelijk met de Duitsers wordt samengewerkt. Hij weet te voorkomen dat de Duitsers represailles uitvoeren na de zegeltjeskraak van 25 januari 1944 (een dag na de mislukte aanslag op Piet Gerrits). Jan wordt in de zomer van 1944 uit zijn ambt gezet en vastgezet in Sint-Michielsgestel, maar na de bevrijding opnieuw geïnstalleerd als burgemeester. Tijdens de Duitse bezettingsjaren werkt Joost als volontair op de gemeentesecretarie van Ulvenhout. Als hij in 1942 voor de Arbeitseinsatz, de verplichte tewerkstelling in Duitsland, wordt opgeroepen, verlaat Joost de gemeentesecretarie om te werken als bureauchef bij het Algemeen Afdelingsziekenfonds in Tilburg. Die instelling is dan nog gevrijwaard van Duitse inmenging. Ondertussen is Joost zeer actief in het verzet. Hij helpt geallieerde piloten over de grens, zorgt voor onderduikadressen, verstrekt vervalste persoonsbewijzen en pleegt spionage. Joost wordt in oktober 1942 voor de eerste keer gearresteerd in Turnhout en vervolgens vastgezet in de Kriegswehrmachtgefängnis in Antwerpen. Hij weet zich onder verhoor eruit te praten en wordt na tien dagen weer vrijgelaten. Onmiddellijk pakt hij zijn illegale activiteiten weer op. In de loop van 1943 raakt Joost ondanks zijn rooms-katholieke gezindheid betrokken bij de Brabantse verspreiding van het orthodox-protestantse verzetsblad Trouw. Na de arrestatie van verspreider Piet van Gils op 13 maart 1944 focust Kriminalsekretär Erich Gottschalk, belast met het oprollen van de Trouw-groep, zich op Joost. Hij zet de collaborerende Tilburgse politieagent Piet Gerrits in om Joost te arresteren. Dit gebeurt een maand later in de Tuinstraat in Tilburg. Net als de andere verspreiders van Trouw wordt Joost geïnterneerd in de SD-Polizeigefängnis in Haaren. Eind juli 1944 worden de meer dan twintig verspreiders naar kamp Vught gebracht, waar ze op 5 augustus voor het SS-Polizeistandgericht moeten verschijnen. Allemaal krijgen ze de doodstraf opgelegd en worden in afwachting van hun executie naar de bunker gebracht. In de avond van 9 augustus worden de eerste zes Trouw-leden gefusilleerd. Zeventien anderen volgen de avond erna, onder wie Joost. Hij is 25 jaar geworden. In korte tijd is de familie Van de Mortel zeer zwaar getroffen. Na Joost verongelukt zijn zus Josephina in december tijdens het paardrijden; vader Jan overlijdt in december 1947 op 67-jarige leeftijd; broer Bernard sneuvelt in januari 1949 in Nederlands-Indië en broer Jan overlijdt voortijdig in 1956 als gevolg van de geleden ontberingen in de Duitse concentratiekampen.

Bron: Brabantse Gesneuvelden