Robertus Antonius Gerardus Zweerman

ZWEERMAN (Robertus Antonius Gerardus, roepnaam Rob), geboren te Rotterdam op 2 juli 1927. Hij woont met het ouderlijk gezin in de Rotterdamse Provenierswijk, op het adres Spoorsingel 36b, 2 hoog. Bij de razzia van 11 november 1944 wordt Rob rond het middaguur opgepakt, hij is dan 17 jaar en scholier radiotechniek en radiotelegrafie. In een groep van ongeveer 250 mannen, voornamelijk uit Blijdorp, moet Rob naar verzamelplaats Nenijto. Na uren in de regen te hebben gestaan, moet hij lopend naar station DP, om met een goederentrein te worden afgevoerd. De trein vervoert zo’n 1.500 mannen en in iedere wagon worden 60 mannen gepropt, die elk gedurende zes dagen en zeven nachten slechts 35 cm2 tot hun beschikking hebben, nauwelijks de trein kunnen verlaten en amper eten en drinken krijgen. Op 17 november 1944 bereiken zij Neurenberg-Märzfeld, waar zij over twee groepen worden verdeeld. Rob moet eerst naar het Durchgangslager für Ostarbeiter in Neumarkt in der Oberpfalz en arriveert op 23 november 1944 in Neurenberg-Zollhaus. Daar bevindt zich een reusachtig spoorwegemplacement, dat voortdurend wordt gebombardeerd. Wanneer de Duitsers op zoek zijn naar vakmensen, meldt hij zich -daartoe aangespoord door William Piera- aan als Elektrotechniker. Op 23 november 1944 arriveert hij in Neurenberg-Zollhaus. Daar bevindt zich een reusachtig spoorwegemplacement, dat voortdurend wordt gebombardeerd. De mannen worden ondergebracht in het Gemeinschaftslager aan de Bauernfeindstraße 24, gevestigd in een oud-schoolgebouw dat bij aankomst onder water staat. Rob en Piera werken vanaf 27 november 1944 als elektrotechnici bij het emplacementsbeheer van Bahnmeisterei I. Piera helpt Rob met vaktechnische zaken en Rob helpt Piera met het Duits. Bij zijn werkzaamheden bij de spoorbaan moet Rob vaak machteloos toezien hoe Joodse “Streiflingen” uit Dachau worden mishandeld. Op 19 en 20 februari 1945 maken de mannen twee vreselijke dagen mee. Eerst staat een trein met uitgemergelde Hongaarse joden de gehele dag op het spoorweg-emplacement, bewaakt door weldoorvoede SS’ers. De Rotterdammers zijn er getuige van hoe de lijken van de onderweg overleden joden worden overgebracht naar andere goederenwagons, die al tot de nok toe gevuld zijn met lijken. Daarna maken zij enorm angstige momenten mee tijdens een 2,5 uur durend bombardement; zij kruipen door het oog van de naald. Nauwelijks een week later, op 28 februari 1945, kruipt Rob opnieuw door het oog van de naald. Hij moet naar Neumarkt voor ontluizing, maar onderweg wordt “zijn” trein beschoten door Amerikaanse Jabo’s. De locomotief is het doelwit, maar ook de wagons worden flink geraakt en daarbij komen veel mensen om het leven; Rob heeft zijn wagon bijtijds kunnen verlaten. Op 11 april 1945 maken de mannen weer een zware dag mee. Er vindt een zwaar bombardement plaats. Door meerdere voltreffers wordt de schuilkelder bij de Loc-loods volkomen uit elkaar geslagen. Op hun schuilplekken komen verschillende Rotterdammers om het leven. Rob had wil ook naar de schuilkelder, maar een Russische lotgenoot sleurt hem mee naar het bos, waar zij in een leisteengroeve dekking zoeken. Als het sein veilig is gegeven gaat Rob naar buiten en ziet dan een inferno. Zijn Russische lotgenoot zal hij niet meer zien. Een week later worden de overlevenden bevrijd, waarna ze op rooftocht gaan. Op 29 april 1945 start de terugreis. Eerst met een vrachtauto naar Würzburg en verder met de trein. Met tussenstations in Metz en Etrepy is Tilburg de eindbestemming, waar ze op 19 mei 1945 aankomen. Nadat ze wederom zijn ontluisd, medisch gekeurd en politiek gecheckt, worden de mannen ondergebracht bij particulieren in Oosterhout. Rob krijgt, samen met Willem Rijnbende, onderdak bij het gezin van de heer Van der Aa, directeur van de gelijknamige van de papier- en kartonagefabriek. Rond 10 juni 1945 keert Rob huiswaarts, met een flink binnenvaartschip. De reis verloopt via de Biesbosch en eindigt aan de kade van de Maas, bij de watertoren in Rotterdam. Daarvandaan moet hij, met zijn zware bagage, op eigen gelegenheid met de tram naar huis. Daar is de ontvangst grandioos. Zijn ouders en zus zien er vermagerd uit; zijn jongere broer verblijft sinds een hongertocht in Medemblik. In 1956 trouwt Rob. Uit het huwelijk worden vijf kinderen geboren. Rob overlijdt op 20 maart 2010 in Rozendaal, 82 jaar oud.

Bron: Stadsarchief Rotterdam