Jacoba Maria Pulskens

Ook bekend als: Jacoba Maria Pulskens, Coba, Tante Coba

Coba wordt geboren op 26 mei 1884 in Tilburg, waar ze in povere omstandigheden opgroeit in een arbeidersgezin. Na de lagere school en de huishoudsschool bij de nonnen op Korvel gaat ze in Antwerpen werken bij een joodse diamantairsfamilie. Ze is in België als in 1914 het Duitse leger het land binnenvalt en meesleurt in de Eerste Wereldoorlog. Tijdens die Duitse bezettingsjaren is Coba betrokken bij de Belgische ondergrondse. In die periode betekent dat vooral het verbergen van koper dat door de Duitsers opgeëist wordt ten behoeve van de oorlogsindustrie. Noodgedwongen wordt ze behalve in verduistering ook steeds handiger in het misleiden van controleposten. Na de oorlogsjaren keert ze terug naar Nederland en wordt in 1931 in Tilburg aangesteld als poetsvrouw bij het gebouw van de Publieke Werken aan de Lange Schijfstraat. Ook is ze nu en dan in de Canisiusschool werkzaam. Coba blijft haar leven lang ongehuwd. “De jongens vinden mij niet mooi genoeg”, zegt ze. Ze staat bekend als een gemoedelijke, bescheiden vrouw die houdt van gezelligheid. “Ons lief Heerke” en “ons lief Vrouwke” vormen haar steun en toeverlaat. Bij voorkeur bezoekt ze iedere zondag de kerk van de kapucijnen aan de Korvelseweg, omdat die zo mooi kunnen preken. Als ze in 1940 voor de tweede keer een Duitse bezetting meemaakt, is haar reactie eerder laconiek dan haatdragend: “die moffen moeten weg, want we hebben ze niet gevraagd om met hun gebral en bombarie naar Tilburg te komen”. Vanaf 1942 wordt Coba actief in het verzet als hulpverlener aan onderduikers. Zo haalt ze joden, neergeschoten geallieerde piloten en enkele Limburgse verzetsmensen over de vloer. De laatste neemt ze enkele keren ondanks waarschuwingen van haar broer Nico mee naar café L’Echo des Montagnes, waar niet zelden agenten van de Grüne Polizei uit de Willem II-kazerne halve liters bier achterover slaan. “De jongens moeten af en toe gelucht worden”, vindt ze. Verraders weten in 1943 een Limburgse verzetsgroep te infiltreren waarvan enkele leden eerder bij Coba ondergedoken hadden gezeten. De Duitsers misbruiken haar woonadres vervolgens om onderduikers in de val te lokken, zonder dat Coba of haar collega in het verzet Leonie van Harssel hiervan een vermoeden hebben. Vanuit het verzet is het in ieder geval reden om de komende maanden Coba’s ‘besmette’ huis niet langer als onderduikadres te gebruiken. Als ze in 1944 opnieuw geallieerde piloten in huis haalt, gaat het mis. Er wordt vanuit het verzet in Oisterwijk en Eindhoven opnieuw een beroep gedaan op Coba om enkele ondergedoken piloten op te vangen, van waar ze door worden gezonden naar de Belgische grens. Op dat moment heeft ze al drie piloten thuis opgevangen. Het transport van de geallieerde piloten wordt georganiseerd door politieagent Harry Aarts uit Eindhoven en Jan Brunnekreef en Piet Haagen van de Oisterwijkse verzetsgroep van Bim van der Klei. Op 8 juli 1944 vervoeren zij twee piloten van Eindhoven naar Coba in Tilburg. In Moergestel wordt de wagen aangehouden. De inzittenden vallen meteen door de mand; de twee piloten spreken geen Nederlands en in de wagen worden wapens aangetroffen. De geallieerden worden in Gilze en Rijen vastgezet; de verzetsmensen in het Huis van Bewaring in ’s-Hertogenbosch. Na verhoor wordt Jan Brunnekreef de volgende dag door de Sicherheitsdienst (SD) meegevoerd naar Tilburg, om het huis van Coba aan te wijzen. Als de Duitsers daar een inval doen, treffen ze de drie reeds aanwezige piloten aan die ter plaatse worden opgepakt en in de tuin worden doodgeschoten. Coba zelf wordt met plaatsgenoot en verzetskameraad Leonie van Harssel gearresteerd en afgevoerd naar kamp Vught. Daar komen ze er tijdens verhoor tot hun schrik achter dat de Duitsers er al een jaar van op de hoogte zijn dat ze onderduikers in huis heeft gehaald. Leonie zou de oorlog overleven (ze wordt in Dachau bevrijd), maar Coba wordt tijdens de evacuatie van Vught op 5 september 1944 (‘Dolle Dinsdag’) met vrouwelijke gevangenen op transport gezet naar Ravensbrück. Daar wordt ze in februari 1945 in de gaskamer om het leven gebracht. Ze is 60 jaar geworden en wordt postuum geëerd met de Amerikaanse Medal of Freedom en verschillende monumenten en straatbenoemingen in en rond Tilburg.

Bron: Brabantse Gesneuvelden

Jacoba Maria (Coba) Pulskens (Tilburg 26 mei 1884 – Ravensbrück 17 maart 1945) was een verzetsstrijder. Zij bood in de Tweede Wereldoorlog onderdak aan Joden, verzetslieden en piloten. Pulskens werd op 9 juli 1944 door de Sicherheitspolizei gearresteerd en naar Ravensbrück afgevoerd. Begin 1945 is Pulskens hier vergast.

Bron: Stichting WO2Net | Oorlogsbronnen.nl