Nieuw-Olzendepolder, 1715-1959

Inleiding De Nieuw Olzende- of Tholseindepolder had in 1953 een kadastrale grootte van 175.52.70 ha, met een belastbare oppervlakte van 163.28.40 ha. De polder ligt in de gemeente Yerseke. Het ambacht Tholseinde werd in 1530 geïnundeerd. Bij de herdijking van de Westwatering in 1533 werd de Tholseindepolder buitengedijkt. Op 21 maart 1635 verleenden de Staten van Zeeland aan de ambachtsheren van de parochie van Yerseke en het ambacht Tholseinde octrooi tot bedijking van ca. 600 gemeten slikken. De dijk moest men op slikken leggen die alleen 's zomers begroeid waren en waar elk getij 3 voet water stond. Na de bedijking verwachtte men de eerste 8 jaar geen opbrengst van de gronden. De polder werd in 1636 bedijkt. In de strijd tegen het water heeft hij het zwaar te verduren gehad. In 1659 klaagden de ambachtsheren dat de polder nu reeds voor de derde maal overstroomd was. Eerst in 1669 werd de polder herdijkt, nadat de Staten op 5 februari van dat jaar octrooi verleend hadden. Doch op 22 september 1671 overstroomde de polder opnieuw. In 1672 werd de polder op de huidige grootte bedijkt. Op 26 januari 1682 was de polder één van de vele polders in Zeeland die toen geïnundeerd zijn. Op 3 maart 1715 stond de polder voor de helft onder water. Hierna is hij nog op 15 januari 1808 en 12 maart 1906 overstroomd. Op 9 november 1939 werd de polder door het Nederlandse leger voor een groot deel onder water gezet. Evenals de Kruiningenpolder maakte de Nieuw Olzendepolder deel uit van de waterlinie Oost-Zuid-Beveland. In 1953 werd de polder van de landzijde door het water bedreigd. De duiker, die het water in de Kruiningenpolder brengt kon echter tijdig gesloten en versterkt worden. De uitwatering van de polder geschiedde via de Molenpolder, die een eigen suatiesluis had. Op 30 mei 1809 werd tussen het waterschap De Breede Watering bewesten Yerseke en de Molen- en Nieuw Olzendepolder een suatie-overeenkomst gesloten. Het water zou door de sluis op den Yersekendam gespuid worden. Hiervoor heeft men in de Oudedijk een heul gelegd en een watergang gegraven. De Molen- en Nieuw Olzendepolder werden met het beheer en toezicht belast. In 1939 verviel deze uitwatering en werd het gemaal "De Moer" gesticht aan het kanaal door Zuid-Beveland. In 1948 werd de uitwatering van het gedeelte van de Nieuw Olzendepolder ten zuiden van de Kruisweg verlegd naar het waterschap Kruiningen. Op 25 september 1951 werd tussen het waterschap Kruiningen en de Nieuw Olzendepolder een nieuwe suatie-overeenkomst gesloten voor de uitwatering van de hele polder. De duiker tussen de Nieuw Olzende- en Molenpolder werd gesloten. In 1953 heeft men deze duiker tijdelijk gebruikt, omdat de Kruiningenpolder ten gevolge van de watersnoodramp geïnundeerd was. Het archief van de polder is in de meidagen van 1940 door brand tengevolge van oorlogshandelingen bijna geheel verloren gegaan. Enige bescheiden die zich in een brandkast bevonden zijn bewaard gebleven. In verband met de polderconcentratie op Zuid-Beveland werd de polder opgeheven en opgenomen in het per 1 januari 1959 nieuw gevormde waterschap De brede watering van Zuid-Beveland, Toch loopt het archief nog verder, doordat het polderbestuur de lopende zaken in 1959 afwikkelde. Literatuur Provinciale almanak, 1958. Archief Staten van Zeeland, inv. no. 1676. Register van octrooien en inv. no. 1927. J. ab. Utrecht Dresselhuis. Wandelingen door Noord- en Zuid-Beveland, 1823. M.H. Wilderom. Tussen afsluitdammen en deltadijken, deel 3, Walcheren en Zuid-Beveland, 1968.