Nadat Nederland in mei 1940 door Duitsland is bezet, worden ook de Nederlandse koloniën meegesleept in de Tweede Wereldoorlog. Wanneer Japanse troepen Nederlands-Indië in maart 1942 innemen, hebben de Amerikanen zich al over Suriname en de Antillen ontfermd. Beide koloniën bezitten bodemschatten die van groot belang zijn voor de geallieerde oorlogsindustrie: olie op de Antillen en bauxiet in Suriname.
Janneke Jorna
Soldaten van de Surinaamse Schutterij tijdens een bezoek van Prins Bernhard aan Paramaribo in 1942.
Oorlogsbronnen | Anefo | Nationaal Archief
Nazipropaganda
Vanaf eind 1941, vlak voor de aanval op Pearl Harbor, worden Amerikaanse militairen ingezet om deze cruciale industrieën te bewaken. De aanwezigheid van Amerikaanse militairen brengt nogal wat teweeg. Al voor hun komst waarschuwt minister-president Gerbrandy via Radio Oranje dat nazipropaganda dit zal uitbuiten. En dat klopt, Anton Mussert zet een propagandacampagne op met de boodschap dat Suriname en de Antillen “nu verraden en verkwanseld” zijn. De Amerikaanse aanwezigheid zal volgens hem het einde van deze Nederlandse koloniën betekenen.
Thema
"Onze koloniën in de branding" •
NSB-propagandafilm over het 'Nederlands Imperialisme' in Oost- en West-Indie. Met kaarten en vlaggen wordt een (onjuist) beeld van de koloniale geschiedenis gegeven.
Filmdienst der NSB | Beeld en Geluid | Publiek domein"Amerika heeft Suriname bezet!”. De integriteit van het grondgebied moest met man en macht worden verdedigd, dus de campagne riep op: “Strijdt met Mussert!"
Anton Mussert
Thema
Propagandaposter over het verlies van de Koloniën.Oorlogsbronnen.nl | Beeldbank WO2 | NIOD
NSB-leider Mussert zette een grote campagne op tegen de Amerikaanse 'bezetting' van Suriname eind 1941.Oorlogsbronnen | Beeldbank WO2 | NIOD | A. Hustinx
Buitenlandse troepen
Ook onder het koloniale bestuur is verzet tegen de komst van buitenlandse troepen. Voordat de Amerikanen komen, zijn er al Britse militairen in Suriname en de Antillen geweest. Zij zijn daar in mei 1940 tijdelijk gestationeerd om onder andere de olie-industrie te beschermen. Dit heeft een aanzienlijke deuk in het eergevoel van de Nederlandse gouverneurs van Suriname en de Antillen veroorzaakt. Nu zijn ze bang dat de Amerikaanse soldaten permanent blijven.
Thema
Aanvaarding van het hulpaanbod
De Nederlandse regering in ballingschap denkt hier anders over. Zij ziet het grote economische en strategische belang van dit gebied voor de geallieerde oorlogvoering. De regering in ballingschap besluit daarom de zwakke verdediging van Suriname en de Antillen te versterken en aanvaardt het Amerikaanse hulpaanbod.
Thema
"De oorlog zal worden gewonnen op golven olie en vrachten bauxiet."
GerbrandyMinister president
Thema
Beschietingen olieraffinaderij
Gerbrandy krijgt gelijk. In februari 1942 wordt een olieraffinaderij op Aruba door Duitse U-boten beschoten. Vooral de scheepvaart wordt hard getroffen; diverse geallieerde schepen worden tot zinken gebracht. Hoewel de aanvallen uiteindelijk weinig schade aan de raffinaderijen toebrengen, veroorzaken ze wel grote paniek onder de lokale bevolking.
Thema
Militairen uit Puerto Rico
De Amerikaanse aanwezigheid betekent niet het einde van het Nederlandse koloniale bestuur, zoals Mussert voorspelde. De komst van de Amerikanen zorgt voor een economische opleving, maar dit is van korte duur. Nadat het gebied in september 1943 als veilig wordt bestempeld, worden de Amerikaanse militairen vervangen door militairen uit het armere Puerto Rico. En wanneer Amerika eigen bauxietbronnen ontdekken, neemt de export flink af. De lokale economie zakt in. De laatst Amerikaanse troepen vertrekken in oktober 1947.
