Artikelen

Artikelen over de Tweede Wereldoorlog aan de hand van onze bronnen.

Reddingsactie van het verzet gewraakt met fusillade in Friesland

Halverwege januari 1945 komt een auto van de SD tot stilstand voor een opgehaalde brug in Dokkum. Vlak daarvoor is de brug opgehaald door leden van het Friese verzet, die apotheker en verzetslid Piet Gunster uit de auto komen bevrijden. Een bloedige wraakactie van de bezetter en twintig doden zijn het gevolg.

Verzet

Moord op boerderij ‘De Zorg’ maakt einde aan onderduikplaats

Met een kogel in zijn borst zakt de Nederlandse rechercheur Van Duyn in elkaar. Eén van de ontdekte onderduikers op Boerderij 'De Zorg’ ziet geen andere uitweg dan de agent voor hem neer te schieten. Een razzia volgt.

VerzetKoloniaal

"Liefste, kusjes aan jou en de kleintjes". Het einde van verzetsstrijder Albert Wittenberg

Het is zaterdag 14 april 1945. Het 9e leger van de Verenigde Staten komt aan in Gardelegen, een dorp in Oost-Duitsland. De militairen stuiten op een gruwelijk aanzicht: in de schuur van landgoed Isenschnibbe liggen honderden verbrande lichamen. De geallieerde soldaten zien dat het vuur pas gedoofd is. Ze zijn net te laat. Een van de slachtoffers is verzetsman Albert Leonard Wittenberg.

VerzetCollaboratie

Vrouwen in verzet. Een Utrechtse liquidatie

Het beruchte hoofd van de Utrechtse politie en NSB’er Gerardus Johannes Kerlen wordt op 3 september 1943 doodgeschoten door het verzet. De dader: de half-Joodse verzetsvrouw Truus van Lier. Verzet is niet alleen mannenwerk, veel vrouwen zijn nauw betrokken bij het verzetswerk.

VervolgingVerzet

Een nacht in cel 115. Het Bunkerdrama in Kamp Vught

Wanneer onderlinge wraakacties tussen vrouwelijke gevangenen in Kamp Vught uit de hand lopen, neemt de Duitse kampcommandant maatregelen. In de nacht van 15 op 16 januari 1944 worden 74 vrouwelijke gevangenen opgesloten in kampgevangenis de Bunker. Zij zitten veertien uur opgesloten in een cel van slechts negen vierkante meter. Tien vrouwen overleven de nacht niet.

VerzetVervolging

Ontsnapt aan executie. De Vrouwenmars van Westerbork

In de lente van 1945 rukken de Geallieerde bevrijders snel op in het oosten en noorden van Nederland. Er heerst toenemende paniek bij de Duitse bezetter. Wanneer de Canadezen Kamp Westerbork naderen begint op 11 april een onzekere tocht voor 116 vrouwelijke politieke gevangenen: de Vrouwenmars van Westerbork.

Collaboratie Verzet

Een dodelijke oudjaarsavond. Silbertanne actie in Groningen

Tijdens oudejaarsnacht van 1943 gaat de deurbel bij tien anti-Duitse Groningers. Zes openen de deur en worden doodgeschoten. Eerder die avond is de Groningse collaborateur Anne Jannes Elsinga geliquideerd door het verzet. SD’ers van het Scholtenhuis en Nederlandse Waffen-SS frontsoldaten met verlof trekken erop uit en nemen wraak.

Verzet

Met de vrijheid in zicht: drama in Deventer smeeroliefabriek Twentol

Om de bevrijding te versnellen proberen lokale verzetsgroepen de geallieerden te helpen door Duitse posities en troepensterkte door te geven, de weg te wijzen of zelfs door strategische punten in handen te krijgen. In de ochtend van 10 april 1945 gaat het mis voor de verzetsstrijders van Knokploeg Deventer.

VervolgingVerzet

Staakt! Staakt! Staakt! De slachtoffers van de Februaristaking

Al wekenlang wordt een grote staking voorbereid, als de Razzia van Amsterdam plaatsvindt. Deze vormt voor leden van de illegale Communistische Partij van Nederland (CPN) aanleiding om de staking in werking te zetten. Zo'n tienduizend medewerkers van verschillende bedrijven leggen het werk neer, en staken op 25 en 26 februari in Amsterdam. De staking slaat ook over naar andere plaatsen en bedrijven. Onder andere in Zaandam, Utrecht, Haarlem en Velsen. De bezetter grijpt met harde hand in.

Verzet

Spectaculaire Leeuwarder overval op het witte doek

Op 8 december 1944 bevrijden 25 verzetsmensen zonder het gebruik van geweld vijftig gevangenen en een bewaker die meewerkte aan de voorbereidingen van de overval, uit de Blokhuispoort. Deze spectaculaire verzetsactie is verfilmd, in 1962 is De Overval in de bioscopen te zien. Het wordt een van de meest succesvolle films uit die tijd met 1,5 miljoen bezoekers.

Verzet

Studenten in verzet

Alle Nederlandse ambtenaren moeten in oktober 1940 een Ariërverklaring invullen en ondertekenen. Het overgrote deel van de ambtenaren doet dit, slechts tientallen weigeren. Dit legt de basis voor het ontslag van Joodse ambtenaren in november 1940. Er komt protest, meerdere hoogleraren aan verschillende universiteiten spreken zich openlijk uit tegen deze maatregel van de Duitse bezetter.

Verzet

Nederland staakt na verplichte arbeidsinzet voor oud-militairen

Terwijl veel Duitse mannen als soldaat aan het front vechten, moet de oorlogsindustrie blijven draaien. Hiervoor worden buitenlandse arbeiders ingezet. Dit gebeurt eerst vrijwillig, maar als te weinig mannen zich aanmelden, wordt overgegaan tot dwangarbeid. Deze verplichte 'Arbeitseinsatz' wordt beantwoord met een grootschalige staking.

Verzet

Rellen en razzia's: de aanloop naar de Februaristaking

De Februaristaking komt niet ineens uit de lucht vallen. Vanaf eind 1940 worden Joden lastiggevallen door de Weerafdeling van de NSB en verdedigen zich. Er ontstaan opstootjes en rellen. De eerste razzia in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog op 22 en 23 februari 1941 is de druppel die de emmer doet overlopen.

Verzet

Aanslag en vergelding aan de Rotterdamse Coolsingel

Fietsend onderweg naar zijn werk voor de Sicherheitspolizei wordt Hermann Heinrich Pennings ter hoogte van het postkantoor op de Coolsingel in Rotterdam ingehaald door twee andere fietsers. Ze richten, halen de trekker over en schieten Pennings in het hoofd. De aanslag op deze collaborateur op 19 februari 1945 is nauw verbonden met de gebeurtenissen op de volgende dag, de fusillade van tien verzetsmannen aan dezelfde Coolsingel.